Arab tili grammatikasi. Kirish. Tillarni o’rganadigan fan tilshunoslik ilmi deb ataladi. Arab tilida bu fanning Fonetika

Vaslali (biriktiruvchi) hamza — ء
Arab tilidagi bir bo’g’inda yonma-yon turgan ikkita undosh harf bilan boshlangan ( ابْنٌ ,  اسْمٌ , امْرَاَةٌ) so’zlarning oldida vaslali yoziladi. Vaslali hamza bu so’zning o’zak harfi emas. U bu so’zning oldiga undan oldin kelayotgan so’zning oxiridagi a, i, u kabi bir qisqa unlini qo’shib, bu bo’g’inni ikkita bo’g’inga bo’lib yuborib, uni o’qish paytida talaffuzini osonlashtirish uchun qo’yiladi:  إِبْنٌ , إِمْرَأَةٌ , إِسْمٌ .
Yozuvda vaslali hamzani harakatsiz alif ifoda etadi:
ابْنٌ ، اسْمٌ ، اثْنَانِ ، امْرَأَةٌ ، امْتَنَعَ

Agar bu so’zlar gapning boshida kelsa, "œi" unlisini olib, qat’iy hamza kabi o’qiladi:

Ikki (isna:ni) إِثْنَانِ ism (ismun) إِسْمٌ
Agar vaslali hamza bilan boshlangan so’z gapning o’rtasi yoki oxirida kelsa, uning hamzasi o’qilmay, bu so’zni o’zidan oldingi so’zning unlisi bilan biriktirib, "œvasl" qilib o’qiladi, chunki qoida bo’yicha vaslali hamza bilan boshlangan so’zga undan oldin kelayaotgan so’z qo’shilib, o’qilishi talab qilinadi:
sa-ala-bnu , man-i-n-‘adama ?(O’g’il:"œKim yo’q" deb so’radi) سَأَلَ بْنُ ، مَنِ انْعَدَمَ ؟

ال artiklining hamzasi

Jumlada so’zlar gapning borishiga qarab, aniq yoki noaniq holatda bo’ladi. Noaniq holatdagi so’z odatda, tanvin bilan tugagan bo’ladi. ال artikli esa so’zning aniq holatda ekanligini ko’rsatib turadigan aniqlik artiklidir.
ال aniqlik artiklining hamzasi vaslali, ya’ni biriktiruvchi (o’qilmaydigan) hamzadir. U faqat gapning boshida kelganida, "œa" deb o’qiladi:
xat — (al maktu:bu) أَلْمَكْتُوبُ kitob — (al kita:bu) أَلْكِتَابُ
Ushbu so’zlarning boshidagi م va ك harflari qamariya harflari edi. Shuning uchun bu so’zlardagi ال artiklining ل harfi to’liq o’qiladi.
Agar so’z shamsiya harf bilan boshlangan bo’lsa, aniqlik artiklining ل harfi shamsiya harfga singib ketadi va yozuvda shamsiya harf ustiga