Aristotel, farobiy va kantning ontologiyasida kategoriyalar tasnifini qiyosiy tahlil etish


Download 1.07 Mb.
bet6/7
Sana31.03.2023
Hajmi1.07 Mb.
#1314340
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
aristotel, farobiy va kantning ontologiyasida kategoriyalar tasnifini qiyosiy tahlil etish

U o'z qo'llari bilan mustaqil ravishda pul topadigan oddiy hunarmand oilasidan bo'lgan bola bo'lishiga qaramay, u o'qishga yuborilgan. Ma'lumki, u zamonaviy pietizm ruhida ta'lim olgan. Kant kim edi, keyin hech kim bilmasdi, eng yaqin qo'shnilardan boshqa, lekin ko'p vaqt talab qilinmasdi va butun dunyo u haqida gapira boshlardi va uning g'oyalarini insoniyatning eng yaxshi aqllari o'rganar edi. Bolaligidan u tabiatshunoslikni o'rgangan, lekin o'qishining oxirida u ilohiyotga qiziqib qolgan, bu esa dunyoqarashning o'zgarishiga olib kelgan zarur kuchli turtki bergan.

  • U o'z qo'llari bilan mustaqil ravishda pul topadigan oddiy hunarmand oilasidan bo'lgan bola bo'lishiga qaramay, u o'qishga yuborilgan. Ma'lumki, u zamonaviy pietizm ruhida ta'lim olgan. Kant kim edi, keyin hech kim bilmasdi, eng yaqin qo'shnilardan boshqa, lekin ko'p vaqt talab qilinmasdi va butun dunyo u haqida gapira boshlardi va uning g'oyalarini insoniyatning eng yaxshi aqllari o'rganar edi. Bolaligidan u tabiatshunoslikni o'rgangan, lekin o'qishining oxirida u ilohiyotga qiziqib qolgan, bu esa dunyoqarashning o'zgarishiga olib kelgan zarur kuchli turtki bergan.
  • Immanuel Kant o'z tinglovchilarini hiyla -nayrang kabi ishlatilishi mumkin bo'lgan yakuniy natija haqida xabar bermasdan, o'z mantiqiy ixtirolarini ishlab chiqarishga astoydil olib bordi. Keksa yoshiga qadar u pedagogika bilan shug'ullangan va ko'plab taniqli shaxslarni tarbiyalagan: Karl Leonhard Ringold, Fridrix Geynrix Yakobi, Musa Mendelson, Sulaymon Maymon va hatto Hermann Lyudvig Ferdinand fon Xelmgolts. O'limigacha u o'zini tanigan, qadrlaydigan va sevadigan shahridan uzoqqa keta olmagan. Uning barcha asarlari erkaklik, olijanob va vazmin xarakter izlari bilan to'ldirilgan, ularning soddaligi zamondoshlarini hayratda qoldirgan va bugun avlodlarni ajablantiradi.

Kantning fikricha, bilish shakllari ham mos bo'lishi kerak, chunki sezgi usuli yordamida biz dunyoning faqat bir qismini, uning moddiy komponentini idrok qila olamiz. Bu yondashuv ba'zi narsalarni (hodisalarni) tushunish va tahlil qilish uchun mos emas. Faylasuf o'z kontseptsiyasini ilgari surgan holda, keng jamoatchilikka inson hayotida ilm -fan printsipial jihatdan kuchsiz bo'lgan sohalar borligini etkazmoqchi edi. Shu bilan birga, Immanuel aql-idrokning o'n ikkita toifasini tan oladi, ular to'rt toifaga bo'linadi: miqdoriy, sifatiy, munosabatlar (o'zaro ta'sirlar) va modallik (reallik-reallik).

  • Kantning fikricha, bilish shakllari ham mos bo'lishi kerak, chunki sezgi usuli yordamida biz dunyoning faqat bir qismini, uning moddiy komponentini idrok qila olamiz. Bu yondashuv ba'zi narsalarni (hodisalarni) tushunish va tahlil qilish uchun mos emas. Faylasuf o'z kontseptsiyasini ilgari surgan holda, keng jamoatchilikka inson hayotida ilm -fan printsipial jihatdan kuchsiz bo'lgan sohalar borligini etkazmoqchi edi. Shu bilan birga, Immanuel aql-idrokning o'n ikkita toifasini tan oladi, ular to'rt toifaga bo'linadi: miqdoriy, sifatiy, munosabatlar (o'zaro ta'sirlar) va modallik (reallik-reallik).

Download 1.07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling