Арматура махсулотларининг турлари Арматура турлари ва улардан фойдаланиш

Пўлат арматураларининг механик хусусиятлари

Пўлат арматураларининг мустаҳкамлик ва деформацияланиш хусусиятлари намуналарни чўзилишга ўтказилган тажрибалардан олинган диаграмма _{ } бўйича аниқланади (расм.1.12).

Диаграммада оқувчанлик майдонига эга бўлган қайноқ ҳолда ўқловланган пўлат арматура узилишдан сўнг 25% гача (юмшоқ пўлат) чўзилишга эга бўлади (1.12-расм, а).
Юк таъсири сезиларли кўпаймаганда деформация ривожлангандаги кучланиш пўлат арматураси _{ } оқувчанлигининг физикавий чегараси дейилади, узилишга олиб келадиган кучланиш эса, пўлат арматурасининг _{ } вақтинчалик қаршилиги деб номланади. Қайноқ ҳолда ўқловланган пўлат арматурасининг мустаҳкамлигини ошириш ва узилишдаги чўзилишни камайтириш учун унинг таркибига углерод ва ҳар хил мословчи қўшимчалар: марганец, кремний, хром ва бошқаларни қўшиш билан эришилади.




1.13-расм. Пўлат арматурани чўзилишдаги σs – εs диаграммаси
а –оқувчанлик чегараси бўлганда;
б – шартли оқувчанлик чегараси бўлмаганда;
1 – юқори мустаҳкам пўлат;
2 – ўта юқори пўлат, қаттиқ.

Таркибида углероднинг 0,3-0,5 % бўлиши арматура пластиклигини камайтириб, пўлатнинг пайвандланувчанлигини ёмонлаштиради. Марганец пўлатнинг мустаҳкамлигини ошириб, пластиклигига муҳим таъсир кўрсатмайди.

Пўлат арматура мустаҳкамлигини қиздириб тоблаш ёки оддий чўзиш йўли билан оширса ҳам бўлади. Пўлатни қиздириш йўли билан тобланганда уни 800-900 га қадар қиздирилади, сўнгра кескин совутилади; кейин яна 300-400⁰С га қадар қиздириб, аста совутилади. Бунинг натижасида пўлат арматуранинг мустаҳкамлиги ортади.
Сифати яхшиланган ва қиздириб мустаҳкамлиги оширилган пўлат арматураси пластик ҳолатга аста-секин ўтади, яъни оқувчанлик майдончасисиз (1.12-расм, б). Бундай пўлатлар учун оқувчанликнинг шартли чегараси қўйилади – кучланиш _{ } қолдиқ деформацияни 0,2 % ни ташкил қилади, шунингдек, эластикликнинг шартли чегараси _{ } эса қолдиқ деформациянинг 0,02 % га тенг бўлган кучланишдир.
Арматура пластик деформация эластиклик деформациядан _{ }, булган ортик диапазонда бўлганда қуйидаги эмпэрик боғланиш орқали топиш мумкин
_{ }³ (1.17)