Денгиз ётқизиқларининг барча қитъаларда топилиши ўтган геологик даврларда бир неча марта ер пўстида асрий тебранишлар кечганлигидан далолат беради. Бундай ҳаракатлар ҳозир ҳам давом этмоқда. - Денгиз ётқизиқларининг барча қитъаларда топилиши ўтган геологик даврларда бир неча марта ер пўстида асрий тебранишлар кечганлигидан далолат беради. Бундай ҳаракатлар ҳозир ҳам давом этмоқда.
- Эпейроген ҳаракатлар қирғоқ чизиқларининг ўзгаришида айниқса яққол акс этади. Денгиз соҳилларининг баъзи жойларида сувнинг қайтишини кузатиш мумкин. Бундай ҳодиса ё денгиз сатҳининг пасайиши ёки соҳилининг кўтарилишида рўй беради.
- Қуруқликнинг чўкиши ёки денгиз сатҳининг кўтарилиши натижасида денгиз трансгрессияси рўй беради ва қуруқликнинг бир қисмини сув босади. Қуруқликдан денгиз суви қайтса регрессия дейилади.
- Ер пўстининг асрий тебраниши фақат денгиз соҳилларидагина эмас, балки материк ичкарисида ҳам кузатилади. Масалан, Франциянинг айрим жойлари, Альп тоғларининг этаклари ва Боден кўли атрофи, Шимолий Америкада Мичиган кўли соҳиллари, Тинч океандаги кўпчилик маржон ороллари ҳам аста - секин чўкмоқда. Бундай мисолларни кўплаб келтириш мумкин.
Ер пўстидаги ҳозирги ҳаракатларни аниқ ўлчашда геодезик асбоблардан фойдаланилади. Тоғ жинслари қатламларининг ётиш ҳолатини ўлчаш билан эпейроген ҳаракатларнинг ер пўстига кўрсатган таъсири аниқланади. Бунда геологик ва геоморфологик кесмалар, тоғ жинсларининг ётиш шаклларининг таҳлили ҳам катта ёрдам беради. - Ер пўстидаги ҳозирги ҳаракатларни аниқ ўлчашда геодезик асбоблардан фойдаланилади. Тоғ жинслари қатламларининг ётиш ҳолатини ўлчаш билан эпейроген ҳаракатларнинг ер пўстига кўрсатган таъсири аниқланади. Бунда геологик ва геоморфологик кесмалар, тоғ жинсларининг ётиш шаклларининг таҳлили ҳам катта ёрдам беради.
- 1862-1932-йиллардаги нивелирлашларнинг натижалари текшириб кўрилганда, Ҳимолай тоғлари билан Ганг дарёси ўртасида жойлашган Шимолий Ҳиндистоннинг кўп қисми бир йилда 18,2 мм кўтарилганлиги аниқланган. Банорас шаҳрининг шимолий қисми ҳам энг кўп кўтарилганлиги маълум. 1966 йилги Тошкент зилзиласидан кейинги сейсмологларнинг илмий текшириш ишлари Тошкент ҳудудининг пасткам жойлари (Чирчиқ дарёси, Қорақамиш ва Бўзсувнинг қуйи оқимлари) чўкаётган бўлса, бошқа жойлари (Анҳор канали ўтган жойлар, Юнусобод) кўтарилаётганлигини кўрсатди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
