Asfoltbeton past yoki sovuq ob-havo sharoitida ishlab chiqarish sifatini taminlashning o’ziga hos xususiyatlari reja

Kuchlanish relaksatsiyasi – asfalt-betondagi bir xil o‘zgarmas kuchlanishni astasekin egiluvchan deformatsiyadan plastik deformatsiyaga aylanib so‘nishidir. Kuchlanish relaksatsiyasining o‘zgarishi asfalt-betondagi bitumning xossalariga bog‘liq. Bitum qanchalik sifatsiz bo‘lsa, unda kuchlanish relaksatsiyasi ko‘p bo‘ladi. Issiq muhit taʼsirida asfalt-betonda kuchlanish relaksatsiyasi ortadi.

Eski asfalt-betonni ishlatish (regeneratsiya)

Xalq xo‘jaligini rivojlantirishda, ayniqsa, qurilish sanoatida ikkilamchi ashyolar va chiqindilarning salmog‘i ortib bormoqda. Bular asosida olimlarimiz tomonidan yangi va samarali Qurilish materiallari ishlab chiqarishga doir takliflar berilmoqda. Ikkilamchi ashyolardan biri yillar davomida shahar va qishloq yo‘llarimizdagi ustma-ust qatlam bo‘lib yo‘l sathini ko‘tarayotgan eski asfalt-betonlardir. Yo‘l qurilishida eskirgan, buzilgan asfalt-beton ustiga yangisi yotqiziladi. Natijada, yo‘l qatlamining qalinligi ayniqsa shahar ko‘chalarida 40–50 sm.gacha ko‘tarilib ketadi. Yo‘llarni taʼmirlaganda eski asfaltbeton qatlam ko‘chirib olinib ko‘cha chekkasiga uyib qo‘yilar va chiqindi sifatida tashlanar edi. Toshkent shahrining o‘zidan bir yilda 45–60 tonna eski asfalt-beton chiqindi sifatida chiqarib tashlangan. Vaholanki, eskirgan asfalt-betonni qayta ishlab yana yo‘lga yotqizilsa, 28–40 ming tonna tabiiy tosh, 2,1–2,6 ming tonna bitum tejalgan bo‘lardi.

TAVSIYA ETILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Samigov, N.A., Samigova M.L. Qurilish materiallari va buyumlari. –Toshkent, «Mehnat”, 2004. -310 b.
   
2. 
   Abdullayev T. Qurilish materiallari kursidan laboratoriya ishlari. –Toshkent, «O‘qituvchi”, 1965. - 111 b.
   
3. 
   Qosimov E.K. Qurilish materiallari. –Toshkent, «Mehnat”, 2004. -512 b.
   
4. 
   Qosimov E.K. O‘zbekiston Qurilish materiallari. –Toshkent: O‘AJBIT markazi, 2003.-203 b.
   
5. 
   Qosimov E.K. Qurilish materiallari. –Toshkent, «O‘qituvchi” 1982 y.
   
6. 
   Qosimov E.K. Qurilish materiallaridan laboratoriya ishlari. –Toshkent, «O‘qituvchi”, 1985. - 184 b.
   
7. 
   Qurbonov T.YU., Meliyev A.A. Gidravlik bog‘lovchi moddalar: Uslubiy ko‘rsatmalar. – Samarqand, SamDAQI, 1990. -14 b.
   
8. 
   Negmatov Z.YU., Sultonov A.A., Qurbonov T.YU. Bog‘lovchi moddalar fanidan «Sementlarning xossalarini aniqlash”. Uslubiy ko‘rsatmalar. – Samarqand, SamDAQI, 1994. 11 b.
   
9. 
   Popov L.I. Qurilish materiallari va detallari. –Toshkent, «O‘qituvchi”, 1991. - 342 b.
   
10. 
    Gorchakov G.I., Bajenov YU.M. Stroitelnыe materialы. –Moskva, «Stroyizdat”, 1986. -688 s.
    
11. 
    GOST 310.4-81. Sementы. Metodы ispыtaniya.