Asosiy qism. Moyli va efir moyli o‘simliklar haqida umumiy malumot!

O’simlik lipidlari asosan suyuq holatda bo’ladi va ular moylar deb ataladi. Ular suvda

erimaydi, ammo har xil organik erituvchilar (aseton, efir, benzin va boshqalar) da yaxshi eriydi.

Moylar zahira ozuqa moddasi hisoblanib, o’simliklarda uglevod hosil bo’lishi va nafas olish

jarayonlarida ishlatiladi. Ularning energetic quvvati juda yuqori. 1 gr moy parchalanganda 9500

kaloriya energiya hosil qiladi (1 gr oqsil 4400, uglevod 4180 kal).

Yuksak o’simliklarning juda ko’pi (3/4 qismi) moyli o’simliklar hisoblanadi. Chunki

ular juda oz miqdorda bo’lasa ham tarkibida moylarga ega bo’ladi. Ammo ularning orasida

ayrimlarigina o'zining turli organlarida, ayniqsa, meva hamda urug'larida ko'p miqdorda sifatli

yog' - moylarni saqlaydi. Bunday o'simliklar ozuqabop yoki texnik yog'-moyli o'simliklar bo'lishi

mumkin. Shuning uchun ham bunday o'simlik turlaridan olinayotgan xom-ashyo mahsulotlari

oziq-ovqat tarmoqlarida hamda texnikaning deyarli barcha yo'nalishlarida ishlatiladi.

Dorivorlik va texnik maqsadlar uchun ishlatiladigan moyli o'simliklarning vakillaridan

olinayotgan moylar ilmiy tabobatda dori-darmonlar tayyorlashda, texnikada esa detallarni

moylashda foydalaniladi.

Moyli o’simliklar ko’plab oilalarda uchraydi, turli xil iqlim sharoitlarida tarqalgan

bo’ladi.Moyli o'simliklar bir yillik, ko'p yillik o't hamda buta va daraxtlardan iborat bo'lib, cho'l, adir,

tog'larda o'sadi.

O’simlik moylari holatiga ko’ra, suyuq va qo’yiq moylarga jraladi. Qo’yiq moylarga

kokos, kakao, palma moyi kabilar kiradi.

O’simlik moylarining asosiy muxim ko’rsatkichlaridan biri – qurish xossasi hisoblanadi.