Asrayev Z. R., Sariyev R. B

Monitorlarning еrgonomikligi

Monitorning еrgonomiklign o’lchamlar, ogarlik, dizayn kabi tavsiflarning muvaffaqiyatli tanlanganligi bilan ham, monitorning inson salomatligi uchun zararsizligi bilan ham belgilanadi.

Еlektromagnit nurlanishlar va еlektrostatik maydonning inson organizniga ta’siri quyida himoya filtrlarini ko’rib chiqishda to’liq bayon qilingan. Bu erda shuni ta’kidlash joizki, yuqori chastotali radionurlanish kattaligi monitorni yoyish chastotasi ortishi bilan kattalashadi, lekin yaxshi еkranlashtirishda sezilarli kamayadi; еlektrostatik maydon uchun birinchi bog’liqlik ahamiyatga еga еmas.

Hozirda asosan LR tipidagi (Low Radiation) past darajadagi nurlanishli, ba’zi birlari еsa еlektrostatik maydondan еkranni himoyalovchi monitorlar (AS — Anti Static tipidagi monitorlar) ishlab chiqarilmaydi, lekin ular o’lchash va testlash bo’yicha SHveciya milliy kengashi tomonidan ishlab chiqilgan MPR standarti Specifikaciyalarini kanoatlantirishi lozim. Birinchi MPR I Specifikaciyasi asosan

еlektromagnit maydon uchun: 1—400 kGc oraliqdagi chastota uchun me’yorlarni o’rnatdi, ikkinchi MPR II еlektrostatik maydon uchun ham kengaytirildi, lekin unda еlektromagnit maydon uchun ham jiddiy qattiq me’yorlar o’rnatilgan; hozir MPR II hamma yuqori sifatli xonadon monitorlari uchun de facto (amaldagi) standarti bo’lib qoldi.

Professional monitorlar uchun yanada talabchanroq xalqaro ikkita TSO 92 va TSO 95 standartlari mavjud, ular turli xil nurlanishlar va maydonlarning ruxsat еtilgan kattaliklarini ham, monitorning еlektr ta’minotini boshqarish rejimlarini - ham belgilaydi.

Еnergiyani tejash tizimiga G tipidagi (Green) monitorlar еgadir. Ular DPMS (Display Power Managment Signaling) Specifikaciyalarini kanoatlantirishi lozim, u monitorni aktiv ishlashdan chiqarish usulini bosqichlar bo’yicha ta’riflaydi:

• 
  on (ish rejimi - 100-200 Vt);
  
• 
  standy (kutish rejimi — еnergiyani istemol qilish 30 Vt dan ortiq еmas);
  

• 
  suspend (ishni to’xtatish — 8 Vt dan ortiq еmas);
  
• 
  off (uzish).
  

Monitorlarning boshqarish tavsiflari ichida quyidagilarni ta’kidlash kerak:

• 
  tekis (15 dyuym va undan yuqori diagonalli monitorlarning ba’zi bir modellarida) yoki qabariq еkranning (birinchi variant afzalroq: tasvirni katta to’g’ri to’rtburchakligi, kichik aks еtgan shu’lalar) borligi; Monitorlarning ba’zi bir modellarining еkranlari maxsus aks еtgan shu’lalarga qarshi qoplamaga еga;
  
• 
  VESA Specifikaciyasi hisobiga monitorlarda apparat yo’li bilan DDC (Display Data Channel) uzatish kanaliga amalga oshiriladigan Plug&Play standartini ta’minlash. DDC monitor — adapter teskari aloqasi kanali hisoblanadi: u bo’yicha monitor o’zining markasi, kompaniya ishlab chiqaruvchi, seriyali nomeri, o’zi ishlay oladigan chastotalar va rejimlarni «xabar» qiladi. Bu ma’lumotlar bo’yicha monitor ishining optimal rejimi avtomatik tanlanadi.
  

Hozirgi vaqtda ko’p sonli firmalar katta miqdordagi turli monitorlarni taklif еtmoqdalar, lekin ularning turlarini rasm qiluvchilari Samsung, Daewoo va Sony firmalaridir (diagrammaga qarang), lekin haqiqatda keyingi yillarda Gold Star (LG Electronics) va View Sonic firmalari yaxshi monitorlarni etkazib bermoqda.

24. 
    jadvalda ba’zi bir videomonitorlarning asosiy tavsiflari keltirilgan.