Atamalarga ma’lum bir talablar kuyiladi: Tushunarliligi

NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT
PEDAGOGIKA
UNIVERSITETI
Boshlang'ich ta'lim fakulteti
Jismoniy ma'daniyat ta'lim yo'nalishi
O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi
Sirtqi ta'lim shakli
Guruh- 202 guruh talabsi
Berdaliyev Azizbekning
Gimnastika va uni o'qitish metodikasi
fanidan tayyorlangan taqdim
Mavzu:Gimnastika mashqlarini atamalari
Reja:
1. Atamalar ahamiyati
2 Gimnastika atamalari qoidalari
3.Akrobatika mashqlarini atamalari
Atamalarga ma’lum bir talablar kuyiladi: 1. Tushunarliligi. Atamalar ot tili lugat tarkibi va boshka tillardan olingan suzlar, shuningdek baynalminal suz-atamalar asosida kurilishi va mazkur xalk tili grammatikasi suz yasalishi konunlariga tulik tugri kelish kerak. Ona tili normalarining bulib kolishiga olib keladi. 2. Anikliligi. Atama aniklanadigan xarakat (mashk) yoki tushuncha moxiyati xakida anik tasavvur berish kerak. Atama anikligi mashkni tezda egallab olishga yordam beradigan tugri tasavvurni yaratishda katta axamiyatga ega. 3. Kiskaliligi. Tanaffus uchun kumak bulgan kiska atamalar yanada maksadga muvofik. Bunga mashk nomi va yozib olinishini yengillashtiradigan kiskartmalar koidalari xizmat kiladi.
Atamalar xosil bulishi usullari. Atamalar xosil bulishining eng tarkalgan usuli - mavjud suzlarga yangi atamalik ma’no berish. Gimnastikada bunday atamalarga, masalan, kuprik, kirish, utish, chikish kiradi. Atamalar urnida aloxida suzlar uzaklari kiradi, masalan: osilish, tayanish, silkinish, utirish. Statistik xolatni bildirgan atamalar tayanch shartlarini xisobga olgan xolda xosil kilinadi, masalan: tayanish, yelka bilagiga tayanish, kullarga tayanish, ikkala kurakda turish, boshda turish, kullarda turish - va tana xolatlari, masalan: osilish, burchakli osilish, engashib osilish, bukilib osilish. Silkinish mashklari atamalari u yoki bu xarakatlanish xususiyatlarini xisobga olgan xolda xosil kilinadi
Gimnastika atamalari - bu gimnastika mashklari, umumiy tushuncha, anjomlar, inventar nomlarini kiska nomlash uchun kullanadigan maxsus nomlar (atama) tizimi xamda atamalar, shartli kiskartmalar va mashklarni yozish shaklini xosil kilish va tatbik kilish koidalari. Leksika bulimi sifatida atamalar mazkur fan mazmuni, uning nazariyasi va amaliyoti bilan chambarchas boglik. Gimnastikada atama deb kandaydir xarakatlanish xarakati yoki tushunchasi kiska shartli nomi tushuniladi. Atamalar uz ma’nosi anikligi va ixtisoslashtirilgani bilan fark kiladi. Suzlar atamalar bulib, kerakli belgilanishga ega buladi
Anjomlar bilgan mashklarni bajarish nomlarida asosiy belgi bulib anjomning xolati (uning yunalishi va u bilan bajariladigan yul xizmat kiladi. Anjomlarda bajariladigan mashklar atamalari. Ushlash - anjomni ushlash usuli. Kuyidagi ushlashlar tatbik kilinadi: yukoridan, pastdan, turli, teskari, tutashtirilgan, keng, tor, sikilgan chukur. Osilish - yelkalar ushlash nuktasidan kuyida bulgan anjomdagi shugullanuvchining xolati. Shugullanuvchi fakat oyok, yoki kul bilan ushlab turgan xolati, oddiy osilish va kushimcha tayanish bulgan tana, oyoklar yordamnda yaralash osilish farklanadi.
Osilishlar - (oddiy) - bukilgan kullarda osilish, engashib osilish, egilib osilish, burchakli osilish, orkadan osilish, gorizontal osilish. Aralash osilishlar: utirib osilish, devorga orka bilan osilish, engashib tikka osilish, yotib osilish, turib osilish. Tayanish - shugullanuvchi yelkasi tayanish nuktasidan yukori bulgan xolati, oddiy va aralash tayanishlar farklanadi. Oddiy tayanishlar - yelka va kullarga tayanish, engashib kullarga tayanish, orkadan tayanish, burchakli tayanish, tashkarida ochilgan oyoklarga tayanish.