Atirgul navlarini yetishtirish

CHIRMOVUTS ATIRGULLAR
Tabiatda tuplari chirmovuvda uxshab o`sadigan atirgul yu^. Ammo novdalari uzun va uralib o`sadigan turla- ri uchraydi. Bunday novdalarni ma’lum tomonga yogoch yoki sim buylab yunaltirib ancha baland kutarish mumkin.
)^ozirgi va^tdagi chirmovuk; gullarning navlari ko`p gulli (Rosa mo`ltiflora Sger) va Vixura (R. Wichu- raiana Sger) atirgullarini boiщa navlarga chatishtirish natijasida vujudga keltirilgan. CHirmovuts atirgullar mayda yoki yirik bo`lib ochiladi, gul barglari ser^at yoki kamsat, tudaguli yirik bo`ladi. Gul- bandlari kalta, gul bir yillik novdalarning urta va yu^ori sismidan ochiladi. Gullari ok;, pushti, g^izil, sari^ va boiщa ranglarda. Ko`pchilik navlarning ^idi kuchsiz. CHirmovu^ atirgullar kuklamda bir marta ochiladi, ammo mo`l va uzots muddat ochilib turadi. Avvalo urtadagi, so`ngra yon g`unchalari ochiladi.
Keyingi va^tda uzluksiz ochiladigan chirmovu^ atirgul navlari yaratildi. CHirmovu^ atirgullar tula ochilganda juda chiroylik manzara kashf etadi. Bu gullar- dan turar joylar oldini va devorlarni bezash, chiroyli gulchambarlar, arklar va pergol yasash mumkin.
Uzbekistonda chirmovu^ atirgullarni ^ishda sovuts urmaydi, ularni urab ^uymasa ^am bo`ladi. Bundan tash^ari, ularning bargi yaltiro1u tigiz, ^alin va tu^ yashil bulgan navlari zamburug` kasalligiga ayni^sa chi- damlidir.
CHirmovu^ atirgullar ko`pincha bir yillik g^alamcha- dan va parxish ^ilish yo`li bilan ko`paytiriladi. CHir- movu^ atirgullarning Glen Dal (Glen Dale), Nyu Daun (New Dawn), Eva, Krimson Rambler (Crimson Rambler) Doroti Perkins (Dorothy Perkins) va bosh^a navlari keng tarsalgan.
ATIRGULLARNI KO`PLAB O`STIRISH
Kolxoz va sovxozlarda atirgullarni ko`plab o`stirishga kirishishdan avval agronom yoki ^avaskor gulchi bu o`simlikning usish davrida yoruglik, issi^lik, nam- lik, tuprok; va ^avoga bo`ladigan e^tiyojini urganib chi- rshi kerak. Bularni urganib olish agrotexnika usul- larini bilib ^ullanishga, turli joylarni kukalam- zorlashtirishda bu gulning manzarasidan va chiroyidan to’g’ri foydalanishga imkon beradi.
Gulzorlarda ustiriladigan atirgullarning ko`pchi- ligi urug`laydi, ammo ularni urug`dan ko`paytirib bul- maydi. CHunki urug`dan ustirilgani avvalgi xususiyati- ni sa^lab ^ololmaydi. SHu sababli ^am atirgullarni vegetativ usulda ko`paytirish keng tar^algan.
Atirgullar vegetativ usul bilan ko`paytirilganda parxish, ^alamchadan ustiriladi yoki payvand silina- di. Ko`plab kuchat etishtirish uchun payvandlash usuli tavsiya etiladi. Bunda kerakli atirgul navining bitta kurtagi (kuzi) payvandtakka (na’matakka) ulanadi. Sovet Ittifo^ining markaziy rayonlarida atirgulni payvand k;ilish uchun, na’matakning unib chi^ish payti- dan boshlab ^isoblaganda, kamida uch yil va^t ketadi. Uzbekistonda yozning issi^ va parvarish silish mudda- tining uzo^ bulishi sababli kuchat ikki yildayo^ tayyor bo`ladi. Birinchi yilda agrotexnika ^oidalariga tula amal silgan ^olda standart payvandtaglar vujudga keltiriladi va payvand silinadi. Ikkinchi yili esa ana shu payvand ^ilingan kuchatlarga shakl beriladi va ular gulzorga ut^aziladigan darajaga etkaziladi.