Atmosfera havosini ajratish qurilmalari

YUKORI BOSIMLI XAVONI BIR POGONALI DROSELLASH BILAN BULISHssIKLI.

Bussikl T - S diagrammasida kuyidagicha ifodalanishi mumkin .Xavo yukori bosimli xavoni sikadigan mashina ( kompressor )da R₁Mpa dan R₂MPa gacha sikilib, kompressorning sovutgichi ( xolodilnik ) da sovutilib ( 1 - 2 chizigi ), sungra issiklik almashgich ( teploobmennik ) ga kiradi. U erda R₂ bosimgacha sikilgan xavo, teskari okimda kelautgan sovuk kislorod va azot xisobiga sovub ( 2 - 3 chizigi ), drossellanadi ( 3 - 4 chizigi ) va ikkilamchi rektifikatsiyalash ustunsimon minorali uskunaga kiritiladi ( 3 - 4 chizigi ); u erda xavo azot va kislorodga ajratiladi. Sungra ajralib chikaetgan kislorod va azot shu nomdagi issiklik almashtirgichlarga yuboriladi; bu ikkala sovuk gaz okimi karshm yunalishida kelaetgan xavoni sovutadi va uzlari isib, chikib ketadilar ( 4 - 1^/ chizigi ). 1 dan 4 gacha bulgan nuktalarda xavoni va uni ajratishda xosil bulaetgan kislorod va azotlarning xar xil xolat jaraenlari tasvirlangandir. SHuni ta’kidlamok kerakki, olinaetgan kislorod va azotning xaroratlari 1^/ xolatdan 1 xolatga kutarilmay, xavoni ajratish apparatlaridan chikib ketadi; sababi, sovuklikni bir kismini doimo yukotilib turishdadir.

Xavoni bulish apparatlarida ishlab chikarilgan sovuklik, asosan kuyidagicha uch tur buyicha sarflanadi:

1. 
   Issiklik almashgichlarda ishlatiladigan metall eki boshka materiallarning xaroratga karshiligi (termosoprotivleniya) asosida ruy beraetgan xavoni ajratuvchi uskunalarga kiraetgan xavo bilan undan chikaetgan kislorod va azotning xaroratlari xar xilligi natijasida yukolaetgan sovuklik ( nedorekuperatsiya ) ni koplashga ketadi.
   

2. 
   Sovuklikni tashki muxitga yukolishini koplashga ketadi. Buni kamaytirish uchun asboblarni tashkarisidan biron narsa (teploizolyasion material ) bilan urash va asboblarni unumdorligini oshirish kerak.
   
3. 
   Cuyuk xolda chikib ketaetgan kislorod, azot eki xavoning boshka komponentlaridagi sovuklikni koplashga ketadi.
   

Xar birssiklning tejamkorligi (ekonomnostь) sovutish koeffitsienti (E) bilan belgilanib, u xar bir sarflangan ish (e) xisobiga olinaetgan sovutish tejamkorligidir:

E=q_o/e=(i₁-i₂)/e (16.1.)

Bu erda : e=e_kompressor = e_kush.; ( bu erda minus e dastlab sovutish - energiya sarfi; plyus e detanderda kaytarildadigan energiya).
1 kg ideal gaz uchun kompressorda sikish uchun ketgan ish kuyidagicha xisob
lanadi:
e_kompressor =(RT_o1n(R₂/R₁))/_izoterm (16.2.)

Bu erda: _izoterm.-kompressorning izotermik F.I.K.(K.P.D.)

R-universal gaz doimiysi;
i₁ va i₂ havoning sikilmasdan avval va sikilgandan keyingi entalpiyalari.
Birlamchi drossellashssikli juda oddiy bulib, ammo energiyani sarflash buyicha eng notejamlisidir. Tejamkorlikni kutarish uchun dastlabki ammiakli eki freonli sovutkichlarni igshlatish mumkin eki ikki xil bosim va oralik ammiakli sovutkichdan foydalanish mumkindir.

1.