Atmosferaning tuzilishi

O‘qituvchi havoning yuqoriga ko‘tarilgan sari pasayishini masalani yechish 
orqali aniqlab ko‘rsatadi. 
Samolyot 3 km balandlikda uchib bormoqda.Yer yuzasida havo harorat +20
o
C 
bo‘lsa, samolyot uchib borayotgan balandlikdagi haroratni aniqlang? 
Yechilishi : 
1000m ----- 6°С 
1 km ----- 6°С
3 km x 6 
20-18=2
samolyot uchib borayotgan balandlikdagi harorat +2°С. 
Stratosfera - (yunoncha „stratum“ - qatlam) troposferadan yuqorida joylashgan. 
Yuqori chegarasi 40-50 km balandda. Stratosferaning quyi qismida harorat -45°С dan -
75°C gacha pasayadi. Lekin yuqoriga ko‘tarilgan sari havo isib, +10°C gacha ko‘tariladi. 

---

Mezosfera, termosfera va ekzosfera - (yunoncha “mesos” - o‘rta va “therme”– 
issiq, “ekzos” - tashqi) atmosferaning yuqori qatlamlaridir. Bu qatlamlarda havo juda 
siyrak va koinotdan keladigan nurlar ta’sirida elektr tokini yaxshi o‘tkazadigan bo‘lib 
qolgan. Qutb yog‘dulari, „Yulduz uchishi“ hodisalari shu qatlamlarda ro‘y beradi. 
Atmosferani o‘rganish. Inson juda qadim zamonlardan ob-havoni, atmosferada 
bo‘ladigan hodisalami kuzatib keladi. Atmosferada ro‘y beradigan ayrim hodisalar havo 
aynib, yomg‘ir yog‘ishidan, boshqa hodisalar esa havo ochilishi, Quyoshli kunlar 
bo‘lishidan darak berishini odamlar qadimdan anglab olganlar. 
 
O‘qituvchi: Ob-havoning o‘zgarishini qanday belgilar asosida aniqlash 
mumkin? O‘quvchilarning taxminiy javobi: Turnalar raqsga tushsa, kun isiydi. 
Xo‘rozning kechki payt, ya’ni bemahal qichqirishi ob-havo o‘zgarishidan darak beradi. 
Qaldirg’ochlar yomg‘ir oldidan pastlab ucha boshlaydi. Mol suvni kam ichib, kunduzi 
mudray boshlasa, tez orada yog‘ingarchilik bo‘ladi. 
Ob-havoning o‘zgarishini qanday belgilar 
asosida aniqlash mumkin?