Atom tuzilishi. Rezerford tajribalari Reja

2.Atomning planetar modeli va uning kamchiligi. 1911 yili Rezerford ko`pgina tajriba natijalarini tahlil qilib, atomning planetar modelini yaratdi. Bu modelga muvofiq atomning markazida butun massasi yigilgan musbat zaryadli yadro joylashgan bo`lib, uning atrofida elektronlar huddi Quyosh planetalari singari aniq orbitalar bo`ylab harakatlanadi. Butunicha olib qaraganda atom neytral bo`lgani uchun atom ichidagi elektronlar soni, yadro zaryadi singari Mendeleev davriy sistemasidagi tartib nomeriga teng bo`ladi. Masalan, vodorod atomi (<sub>1</sub>H<sup>1</sup>) ning yadrosi atrofida 1 elektron, geliy atomi (<sub>2</sub>He<sup>4</sup>) ning yadrosi atrofida 4 elektron, natriy atomi (<sub>11</sub>Na<sup>23</sup>) ning yadrosi atrofida 11 elektron, uran atom (<sub>92</sub>U<sup>235</sup>) ning atrofida 92 elektron aylanadi. Bu model atom tuzilishini o`rganishda muhim qadam bo`ldi.
Rezerfordning atom planetar modeli atomning barqarorligini va uning atomi chiziqli spektr nurlanish qonuniyatini tushuntirishga ojizlik qildi. Bunday atom nurlanishi bilan atomning planetar tuzilishi o`rtasidagi ziddiyatdan iborat muammoni birinchi bo`lib daniyalik buyuk fizik Nil`s Bor echishga muvaffaq bo`ldi.
3.Bor postulotlari. Nils Bor 1913 iilda atomning barqarorligiga va yutish hamda chiqarish spektral chiziqlarining mavjudligiga asoslanib, yadro atrofida elektronning dinamik harakatini diskret schtasionar holatda yuz beradi deb faraz qildi. Bu nurlanishning diskret kvantlar–fotonlar goyasi bilan Rezerfordning atom tuzilishi modelining uygunlashuvi edi. Nil`s Bor atomning planetar tuzilishining kvantlar nazarijasi asosiga o`zining uchta postulatlarini kiritdi. Qizigi shundaki, Bor o`z postulatlari bilan klassik fizika qonunlarini batamom yuqqa chiqarmadi, faqat ular ko`radigan harakatlarga bazi bir cheklashlar kiritdi.
Shunday qilib, Bor postulotlarini tariflaymiz.
Borning birinchi (stasionar holat)postulati: elektronlar atom yadrosi atrofida , faqat mumkin bo`lgan muayyan W_n energiyasi stasionar holatlaridan biriga mos kelgan orbitalar bo`ylab harakatlanishi mumkin.