Atom va molekulalarning tuzilishi haqida tushunchalar. Davriy qonun

Quyidagi hollarda kimyoviy reaksiyalar qaytmas bo‘ladi:

1. 
   Reaksiya mahsulotlari reaksiya doirasidan cho‘kma yoki gaz holda chiqib ketsa, masalan:
   

CaCl₂+ H₂SO₄ CaSO₄ + 2HCl K₂CO₃ + 2HCl 2KCl + CO₂ + H₂O

2. 
   Kam ionlanadigan birikma, masalan, suv hosil bo‘lsa,
   

NaOH + HCl NaCl + H₂O

3. 
   Reaksiya davomida katta miqdorda energiya ajralsa, masalan, magniy- ning yonishi:
   

2Mg + O₂ 2MgO ^{H = -602,5 kj/mol}
Bir vaqtning o‘zida bir-biriga teskari ikki yo‘nalishda boradigan reaksiyalar qaytar reaksiyalar deyiladi.
Qaytar reaksiyalarda kimyoviy jarayon qarama-qarshi tomonda sodir bo‘ladi. Ya’ni, avval reaksiya mahsulotlari va ayni daqiqada reaksiya mahsulotlaridan dastlabki moddalar ham hosil bo‘ladi. Qaytar reaksiyalar- ning tenglamalarida chap va o‘ng qismlari orasida qarama-qarshi tomonlarga yo‘nalgan ikkita strelka qo‘yiladi. Oltingugurt (IV) oksidi suv bilan reaksiya- ga kirishib, sulfid kislota hosil qiladi:
SO₂ + H₂O H₂SO₃
Mavzuga oid testlar:

1. 
   NH₃+О₂=Н₂О+N₂ reaksiyada kimyoviy muvozanat qaror topganda moddalar konsentratsiyalari [NН₃]=0,4; [О₂]=0,65; [Н₂О]=0,3 mol/litr ni tashkil qiladi. Reaksiya hajmi 0,005 m³ bo‘lgan idishda olib borilgan bo‘lsa, dastlabki moddalar miqdorini (mol) hisoblang.
   

А) 0,6; 0,8; В) 1,0; 0,75; С) 3,0; 4,0; D) 0,2; 0,15.

2. 
   NH_3(g)+Cl_2(g)=N_2(g)+HCl_(g) reaksiya hajmi 0,009 m³ bo‘lgan idishda olib borildi. Kimyoviy muvozanat qaror topganda moddalar konsentratsiyalari [NH₃]=0,4; [Cl₂]=0,2; [HCl]=0,6 mol/litr bo‘lsa, boshlang‘ich moddalar miqdorini (mol) hisoblang.
   

А) 0,2; 0,3; В) 0,6; 0,5; С) 5,4; 4,5; D) 1,8; 2,7.

3. 
   СН_4(g)+Н₂О_(g)=СО_(g)+Н_2(g) reaksiya hajmi 9 litr bo‘lgan idishda olib borildi.
   

Kimyoviy muvozanat qaror topganda moddalar konsentratsiyalari [СH₄]=0,5;
[Н₂О]=0,3; [H₂]=0,6 mol/l bo‘lsa, boshlang‘ich moddalar miqdorini (mol) yig‘indisini hisoblang.А) 1,2; В) 10,8; С) 0,8; D) 7,2.