Atom va yadro fizikasiga oid umumiy muloxazalar. Yadro kuchlari va modellari
Download 0.49 Mb. Pdf ko'rish
|
Atom va yadro fizikasi MM
3. Yadro modellari 1.Yadroning gidrodinamik yoki tomchi modeli. Sobik Ittifok fizigi Y. I. Frenkel tomonidan taklif kilingan bulib, bu modelda atom yadrosi bilan suyuklikning zaryadlangan tomchisi urtasidagi tashki uxshashlik asos kilib olinadi. Bu uxshashlikka suyuklik tomchisidagi molekulalar uzaro ta’siri solishtirma energiyasining yakinligi, uzgarmas zichlik va boshka alomatlar asos kilib olinadi. Lekin ikkalasi orasidagi muxim fark shundan iboratki, yadro "suyukligi" kvant mexanikasi konunlariga buysunadi. Yadroning tomchi modeli, yadro zaryadini uning massa soni bilan boglovchi, atom yadrosi turgunligini keltirib chikarishga imkon beradi. Bu model xatto yadroni parchalanish xodisasini tushuntirishga xam yordam beradi. 2.Yadroning kobik modeli. Bunday nuklonlar bir-biri bilan uzaro ta’sir kilmasdan xarakatlanadi, bu xarakat nuklonlar tamonidan xosil kilingan maydonda yuz beradi deb faraz kilinadi. Nuklonlar yadroda ma’lum energetik satxlarni xosil kiladi, ya’ni energiyaning ma’lum porsiyalariga (kvantlariga) ega buladi. Demak, uzlukli energetik satxlar xosil bulib, energiyalari bir-biriga yakin satxlar birlashib, yadro kobigini tashkil etadi. Yadroning energetik strukturasi atom elektron kobigi strukturasiga uxshashligi uchun yadroda kobik modeli kiritildi. Agar masalaga chukur karalsa, atomda elektronlar yadro atrofida, ya’ni markaziy maydonda xarakatlanadi, yadrodagi nuklonlar esa markaziy maydonda xarakat kilmay eng yakin masofada bir-biriga ta’sir etuvchi nuklonlar maydonida xarakatlanadi. Yadroda energetik satxlarning ikki sistemasi mavjud: bittasi protonlarga, ikkinchisi neytronlarga tegishlidir. Bu satxlarni ikkalasini xam neytron va protonlar bir-biriga boglik bulmagan xolda ishgol kilishlari mumkin. 3.Yadroning optik modeli. 435 Bu model yadro bilan unga uchib kelib, uzaro ta’sir etuvchi zarrachalar, fotonlar orasidagi uzaro ta’sirni va yadro reaksiyalarini urganishda katta axamiyatga ega. Download 0.49 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling