Atom va yadro fizikasiga oid umumiy muloxazalar. Yadro kuchlari va modellari
Download 0.49 Mb. Pdf ko'rish
|
Atom va yadro fizikasi MM
5.Yadro kuchlari. Yadroning spini va magnit momenti Nuklonlar urtasidagi uzaro ta’sir kuchiga yadro kuchlari deyiladi. Yadro kuchlari asosan kuyidagi xossalarga ega: 1. Yadro kuchlari kiska masofada ta’sir kiluvchi kuchlardir. Ularning ta’sir radiusi atom yadrosining radiusi tartibida, ya’ni -10 -15 m 2. Yadro kuchlari intensiv ta’sir etuvchi kuchlardir. 3. Yadro kuchalari "tuyinish" xarakteriga ega. Bu degan suz yadro ichidagi tanlab olingan nuklon kolgan boshka xamma nuklonlar bilan ta’sirlashmasdan, fakat tanlab olingan nuklonlar bilan uzaro ta’sirlashadi. 4. Yadro kuchlari markaziy kuchlar sistemasiga kirmaydi. 5. Yadro kuchlari zaryad mikdoriga boglik bulmagan kuchdir, ya’ni proton-proton, proton-neytron, neytron-neytron urtasida bir xil kuch bilan ta’sir etadi. 6. Yadro kuchlari nuklonlar spinlari yunalishiga boglik bulgan kuchlardir. Yadroviy uzaro ta’sir nazariyasini rus fizigi akademik I. YE. Tamm yaratgan. 1935 yilda yapon fizigi X. Yukava yadro maydoni kvant xarakteriga ega ekanligini nazariy ravishda isbot kildi. Atom yadrosi uz uki atrofida aylanishi natijasida yuzaga keladigan xususiy xarakat mikdori momenti yadro sinishi deyiladi. Yadro sinishi, shu yadroni tashkil kiluvchi proton va neytronlar spinlarining vektor yigindisiga teng bulib, xar kaysi spin \2ga teng. Agar yadroda juft nuklonlar bulsa, spin yoki 0 ga teng, yoki butun sonli ga teng buladi. Agar yadroda nuklonlar tok bulsa, spin kasr sonlarda ifodalanadi. Yadroning spinini yadroning "uta nozik" strukturasi xodisasini urganish yuli bilan, magnit rezonans metodi va boshka metodlar bilan aniklash mumkin. Atom yadrosi xam magnit momentiga ega. Yadroning magnit momenti, yadroning Bor magnetoni orkali ifodalanadi. Yadroning bor magnetoni kuyidagicha topiladi: гаусс эрг c m e М p я / 10 5 2 24 Yadroning spini yadroning magnit momenti bilan kuyidagicha boglangan: gI М я (1) bu yerda M ya — yadroni magnit momenti, I — uning spini, g — giromagnit kattalik deyiladi. Yadro kuchlari "almashish" yuli bilan nuklonlarga bulinadi, ya’ni ikkala zarracha bilan uzaro ta’sir energiyasi uchinchi zarrachaga berilishi bilan amalga oshadi. Download 0.49 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling