Auditimi publik 1 kontrolli I lartë I shtetit

123
Nr.4, Janar Prill 2013
KLSH
informimin e publikut në lidhje me
shkeljet ne standardet e etikës te
pranuara
ndërkombëtarisht
dhe
shmangiet nga parimet e ligjshmërisë,
kontabilitetit, ekonomicitetit, efiçiencës
dhe efektivitetit.
Auditimet mund të ndihmojnë për të
frenuar korrupsionin dhe të veprojnë si
një frenues i fuqishëm për të pakësuar
abuzimin me paranë dhe interesat
publike.
Ato,
nëse
janë
efektive,
frenojnë tendencat për të devijuar
burimet publike për përfitime private.
Auditimet supreme mund të ndihmojnë
të
përforcojnë
kornizat
ligjore,
financiare dhe institucionale të cilat, kur
janë të dobëta, e lejojnë korrupsionin të
lulëzojë. Ato mund të ndihmojnë të
krijohet
një
kornizë
ligjore
dhe
institucionale
e
parashikueshme
e
sjelljes
së
qeverisë
dhe
ligje
të
favorshme
për
zhvillimin
e
qëndrueshëm te vendit. SAI t me punën
e tyre zvogëlojnë arbitraritetin në
aplikimet e rregullave dhe ligjeve
financiare
e
administrative,
duke
ndihmuar në thjeshtimin e procedurave
administrative, veçanërisht kur ato
pengojnë
funksionimin
normal
të
tregjeve. Ato mund të ekspozojnë ne
publik vendim marrjen qeveritare jo
transparente, ne rast se kjo është e
qartë qe kjo e fundit shkon ne dem të
interesit publik. Shumica e sondazheve
në vendet e zhvilluara tregojnë se
shumë qytetarë nuk besojnë se qeveritë
e tyre veprojnë gjithmonë në interes të
publikut. SAI t shihen gjerësisht si
vëzhgues dhe ruajtës të pavarur të
interesit publik dhe në këtë mënyrë
janë të pozicionuara shumë mirë për të
nxitur transparencën dhe sjelljen etike
në
administrimin
publik,
brenda
juridiksionit të tyre. Nëse informacioni
dhe pastaj transparenca e punës së SAI
t lejojnë llogaridhënien të jetë efektive;
raportimet
në
publik
dhe
disponueshmëria e informacionit e SAI t
i bëjnë qeveritë më të dukshme ne sytë
e qytetarit. Kështu, duke realizuar këtë
proces, SAI t mund ta rishkruajnë
ekuacionin e Klitgaard si më poshtë:
K = M + D – P(T)
ku vetë Përgjegjshmëria “P” është një
funksion i Transparencës “T”.
Potenciali i SAI ve për të promovuar
qeverisjen e mirë ne mënyrë proaktive
është një faktor i rëndësishëm në
reformat e sektorit publik. Përgjegjësitë
e SAI t rriten kështu. Ato, përveç se
duhet të sigurojnë se ekzekutivi është
në
përputhje
me
vullnetin
e
Parlamentit, duhet edhe te promovojnë
sjelljen etike te administratës publike,
efikasitetin
dhe
efektivitetin
e
shpenzimeve publike dhe nxitjen e
auditimeve të brendshme financiare të
shëndosha, për të zvogëluar mundësitë
për korrupsion dhe për të rritur
mundësinë e zbulimit të tij.
Potenciali i plotë i SAI ve për të
adresuar korrupsionin dhe siguruar
integritetin e administrimit publik ende
nuk
është
shfrytëzuar
plotësisht,
pjesërisht për shkak të mungesës së të
kuptuarit të kapacitetit të përgjithshëm
të SAI t.
Into Saint si mjet matës i integritetit te
SAI t
Paketa e matjes se integritetit te një
SAI, e zhvilluar nga Gjykata Hollandeze
e Auditimit ne vitet 2011 2012 quhet
Into Saint.

AUDITIMI PUBLIK
Integriteti i qeverisjes dhe SAI t
AUDITIMI PUBLIK
124
Cilat
janë
parimet
themelore
të
IntoSAINT?
IntoSAINT është një “mjet cilësor "që
mundëson përdoruesin për të hartuar
një politikë të mire për integritetin dhe
në
të
njëjtën
kohë
të
rrisë
ndërgjegjësimin e të punësuarve për
integritetin.
Vetë vlerësimi: SAINT është një mjet
vetë vlerësimi. Organizata vetë duhet të
marrë nisma për të testuar integritetin
e saj. Kështu, vlerësimi bazohet në
njohuritë
dhe
opinionet
e
stafit.
Organizata zbulon dobësitë e veta dhe
stafi bën rekomandime se si të forcohet
rezistenca.
Fokusimi tek parandalimi: Vetëvlerësimi
ka ne shënjestër parandalimin dhe
qëllimi i tij nuk është për të zbuluar
shkeljet e integritetit apo për të
ndëshkuar sjelljet e papranueshme, por
për të identifikuar dobësitë kryesore te
integritetit dhe rreziqet, dhe për të
forcuar
rezistencën
e
organizatës
përballë këtyre dobësive dhe rreziqeve.
Rritja e ndërgjegjësimit për integritetin:
paketa
IntoSAINT
rrit
ndjeshëm
ndërgjegjësimin
për
integritetin.
Diskutimet rreth ketyre parimeve dhe
rëndësisë së integriteti janë me vlerë të
madhe.
Te menduarit në terma të dobësive dhe
rrezikut:
paketa
IntoSAINT
mëson
organizatat si të mendojnë në aspektin
e
dobësive
dhe
rrezikut.
Gjatë
seminarit, pjesëmarrësit identifikojnë
dobësitë dhe rreziqet kryesore dhe
pastaj
bëjnë
rekomandime
për
ti
minimizuar ato.
Raporti konkret i menaxhimit/ plani i
veprimit : produkti përfundimtar i
paketës se IntoSAINT është një raport
konkret
menaxhimi/plan
veprimi.
Raporti shpjegon për menaxhimin, se ku
duhet të ndërmerren masa urgjente për
të forcuar qëndresën e organizatës, si
përgjigje ndaj shkeljeve të integritetit.
Çfarë përfaqëson Into SAINT?
Te ndash dhe te shpjegosh konceptet e
SAINT është e dobishme për anëtarët e
komunitetit te SAI ve, i quajtur INTOSAI.
Një përdorim i gjerë i Into SAINT nga
Institucionet Supreme të Auditimit do
të bëjë të mundur të mësuarit nga
përvojat e të tjerëve dhe do të lehtësojë
gjithashtu përmirësimin e mëtejshëm të
vetë instrumentit.
Metodologjia e vetëvlerësimit konsiston
ne pesë hapa të veçantë:
(a) Hapi i parë është përcaktimi i
objektit te vlerësimit dhe analiza e
proceseve përkatëse. Objekti mund të

Fatos Çoçoli dhe Irena Islami
125
Nr.4, Janar Prill 2013
KLSH
jetë SAI ne tërësi ose struktura te
veçanta te SAI it.
(b) Vlerësimi i dobësive
Në këtë hap, është bërë një vlerësim i
dobësive, dmth
ekspozimi potencial
ndaj shkeljeve të integritetit, prej
proceseve te përmendura në hapin (a).
Ky hap përbëhet nga tri nën hapa:
1. hartimi i listës se proceseve, duke
pare ne një vështrim të përgjithshëm
proceset në sektorin publik, që janë të
njohur si me dobët ndaj shkeljeve te
integritetit;
2. evidentimi i prezencës ose mungesës
se faktorëve qe lidhen me dobësitë e
entitetit;
3. prodhimi i një kuadri të përgjithshëm
dhe profili te përgjithshëm te vlerësimit
të dobësive te perceptuara;
(c) Vlerësimi i pjekurisë së sistemit të
kontrollit të integritetit
Në këtë hap pjesëmarrësit vlerësojnë
pjekurinë e masave të integritetit që së
bashku formojnë sistemin e kontrollit te
integritetit te organizatës. Sistemi është
i ndarë në 16 grupe, secili i ndarë në tri
blloqe (kontrolle të përgjithshme, te
vështira dhe te lehta). Ky modul
përbëhet nga hapat në vijim:
1. Hyrje e shkurtër në sistemin e
kontrollit të integritetit, e përbërë nga
masat, grupimet dhe Kategoritë;
2. Hyrje të shkurtër për nivelet e
maturimit;
3. Vlerësimi me pike i nivelit të
maturimit të të gjitha masave;
4.
Përmbledhja
e
pikëve
për
të
prodhuar një mesatare për grupin dhe
ne bllok; kjo tregon që grupimet dhe
blloqet janë relativisht të fuqishme ose
të dobëta.
Një element kyç i kësaj metodologjie
është vlerësimi i "nivelit të Maturimit",
pra i kontrollit të sistemit të integritetit.
(d) Analiza e mangësive
Moduli
zbulon
lidhjen
ndërmjet
dobësive (b) dhe nivelit te pjekurisë se
kontrollit te integritetit
(c). Analiza duhet të tregojë në mënyrë
të qartë dobësitë e mbetura pas
konfrontimit të dobësive me masat
përkatëse të kontrollit në sistemin e
kontrollit të integritetit. Analiza e
boshllëqeve mund të zgjatet deri në
nivelin e rreziqeve të veçanta në
procesin e auditimit, për të siguruar
rekomandime sa më të hollësishme
ndaj menaxhimit.
Pas
përfundimit
të
vlerësimit
te
dobësive me nivelin e maturimit të
kontrollit të sistemit te integritetit,
bëhet e mundur për të analizuar nëse
sistemi ekzistues i kontrolleve është më
shumë ose më pak I balancuar me
nivelin e dobësisë së organizimit dhe
proceseve të tij. Nëse të dy nivelet nuk
janë në ekuilibër, ekziston një hendek,
zakonisht duke treguar se sistemi i
kontrollit të integritetit duhet forcuar.
SAI t mund të përballen me dobësitë në
mënyra të ndryshme. Para së gjithash,
ato mund të përpiqen për të eliminuar
ose reduktuar dobësitë, duke shmangur
aktivitete të pambrojtura. Ndonjëherë
është e mundur për të kryer aktivitete
në një mënyrë të ndryshme, duke
eliminuar
aktivitete
që
janë
të
prekshme për shkeljet e integritetit. Kjo
do të thotë se SAI është në gjendje për
të trajtuar origjinën e cënueshmërisë.
Në praktikë, megjithatë kjo mund të
jetë e vështirë.
(e)
Raporti
i
Menaxhimit
dhe
rekomandimet

h/d/D/ Wh>/<
< LJ
ŵ Ž Ě Ƶ ů
nj ď ƵůŽ Ŷ
ůŝĚ Ś ũĞ Ŷ
ŵ ŝĚ ŝƐ
Ɖ ƌŽ ĐĞ ƐĞ ǀĞ
ŵģ
ƚģ
ƌƌĞnj ŝŬƵ ĂƌĂ
Ě ŚĞ
ŵĂƐĂǀĞ͘ WLJĞƚũĂ ģƐŚƚģ ƐĞ ĐŝůĂƚ ŵĂƐĂ ũĂŶģ
ŵ ģ ƚģ Ɖ ģ ƌƐ Ś ƚĂ ƚƐŚ ŵ Ğ Ɖ ģ ƌ ƚ͛ŝ ď ģ ƌģ
Ɖ ƌŽ ĐĞ ƐĞ ƚ ŵ ģ ƚģ ƌƌĞ njŝŬƵ Ă ƌĂ ŵ ģ ƚģ
ĨƵƋŝƐŚŵĞ ĚŚĞ ŵģ ƉĂŬ ƚģ ĐģŶƵĂƌĂ͘
ŝďůŝŽŐƌĂĨŝĂ͗
Ͳ 'ĞŶĞ >͘ ŽĚĂ ƌŽ͗ ͞ƚŝŬĂ ĚŚĞ /ŶƚĞŐƌŝƚĞƚŝ
ŶĞ ĂƵĚŝƚŝŵ͟ ͕ ůĞ ŬƐŝŽŶ Ŷ
ģ
<Ž ŶĨĞƌĞ ŶĐ
ģ
Ŷ
sũĞƚŽƌĞ ƚ
ģ
^Ś ŽƋĂ ƚģƐ
ŵĞ ƌŝŬĂŶ Ğ Ɖ ģƌ
ĚŵŝŶŝƐƚƌŝŵŝŶ W ƵďůŝŬ͕ DĂƌƐ ϮϬϭϯ
Ͳ /ŶĂ
ĚĞ ,Ă ĂŶ͗
͞ŬƐƉĞ ƌŝĞ ŶĐĂ Ŷģ
ƵĚŝƚŝŵŝŶ Ğ /ŶƚĞŐƌŝƚĞƚŝƚ Ŷģ ,ŽůůĂŶĚģ͕͟
'ũLJŬĂƚĂ Ğ ƵĚŝƚŝŵŝƚ Ğ ,ŽůůĂŶĚģƐ͕ ϮϬϭϭ
Ͳ <ĞŶŶĞƚŚ D͘ LJĞ ĂŶĚ ZŝĐŬ ^ƚĂƉĞŶŚƵƌƐƚ͗
͞^ŚƚLJůůĂ ƚ Ğ /ŶƚĞŐ ƌŝƚĞ ƚŝƚ͗ ZĞ ŶĚĞƐ ŝĂ Ğ
/ŶƚĞŐƌŝƚĞƚŝ ŝ ƋĞǀĞƌŝƐũĞƐ ĚŚĞ ^ /Ͳƚ
/ŶƐƚŝƚƵĐŝŽŶĞǀĞ ^ƵƉ ƌĞŵĞ ƚĞ
ƵĚ ŝƚŝŵ ŝƚ ŶĞ
<ƵĨ ŝnjŝŵŝŶ Ğ < Ž ƌƌƵƉƐ ŝŽ Ŷŝƚ͟ ͕ /ŶƐ ƚŝƚƵ ƚŝ ŝ
Ś ǀŝůůŝŵ ŝƚ ŬŽŶŽ ŵŝŬ ŝ ĂŶ ŬģƐ Ž ƚģƌŽƌĞ ͕
sŽů͘ y///͕ ϮϬϬϴ͖
Ͳ ZŽ ďĞƌƚ <ůŝƚŐĂĂƌĚ ͗
͞dĞ ŬŽŶƚƌŽůůŽƐŚ
ŬŽƌƌƵƉƐŝŽŶŝŶ͕͟
^ŚƚLJƉƐŚŬƌŽŶũĂ
Ğ
hŶ ŝǀĞ ƌƐŝƚĞ ƚŝƚ
ƚĞ
<ĂůŝĨ ŽƌŶŝƐ Ğ͕ ƌŝď Žƚŝŵ ͕
ϮϬϬϳ
Ͳ /^^ / ϯϬ
͗͟<ŽĚ ŝ  ƚŝŬ͟ ͕ ƉģƌĚŝƚģƐŝŵ ͕
:ŽŚĂŶŶĞƐďƵƌŐ͕ ϮϬϭϬ
EŐĂ͗ &ĂƚŽƐ ŽĕŽůŝ Ě ŚĞ /ƌĞŶĂ /ƐůĂŵŝ
ĞƉĂƌƚĂŵĞŶ ƚŝ ŝ <ģƌŬŝŵŝƚ ^Ś ŬĞŶĐ Žƌ
Śǀŝůůŝŵŝƚ ĚŚĞ d/͘
h/d/D/ Wh>/<
ϭϮϲ

͞Z >//D/ / ^h<^^^,!D /
WZK:W!Z /E^d/dh/KEd ^hWZD d! h/d/D/d͟
Yģ ŶŐĂ ǀŝƚŝ ϭϵϵϴ͕ ďŝŶũĂŬģnjŝŵŝ ŬĂ ƋĞŶģ Ŷũģ ŶŐĂ ŝŶƐƚƌƵŵĞŶƚĞƚ ŬLJĕĞ ƚģ ĂƐŚŬŝŵŝƚ
ǀƌŽƉŝĂŶ͕ Ɖģƌ ƚģ ŶĚŝŚŵƵĂƌ njŚǀŝůůŝŵŝŶ ůĞŐũŝƐůĂƚŝǀ ĚŚĞ ĂĚŵŝŶŝƐƚƌĂƚŝǀ ƚģ ƉƌŽĐĞƐĞǀĞ
ƌĞĨŽƌŵƵĞƐĞ ƚģ ŝŶƐƚŝƚƵĐŝŽŶĞǀĞ͕ Ƌģ ŝ ŬģƌŬŽŚĞƚ ǀĞŶĚĞǀĞ ŵĞ ĂƐƉŝƌĂƚģ Ɖģƌ
ĂŶģƚĂƌģƐŝŵ Ŷģ ĂƐŚŬŝŵŝŶ ǀƌŽƉŝĂŶ͘
ƉLJĞƚģƐŽƌģǀĞ ƚģ ŵĂƌƌĂ ŶŐĂ ^ /Ͳƚ͕ Ƌģ ŬĂŶģ
^ŚŬģƉƵƚƵƌ ŶŐĂ Ŷũģ ƵĚŚģƌƌģĨLJĞƐ ƉƌĂŬƚŝŬ͕
ƉģƌŐĂƚŝƚƵƌ ŶŐĂ <ƌLJĞƚĂƌģƚĞ ^ /ͲǀĞ ƚģ
ǀĞŶĚĞǀĞ ŬĂŶĚŝĚĂƚĞ͕ ƉŽƚĞŶĐŝĂůĞ ŬĂŶĚŝĚĂƚĞ
ĚŚĞ 'ũLJŬĂƚĂ ǀƌŽƉŝĂŶĞ Ğ ƵĚŝƚƵĞƐǀĞ
; Ϳ͘
Yģůůŝŵ ŝ ŝ
͞hĚŚģ ƌƌģĨLJĞƐŝƚ WƌĂ ŬƚŝŬ Ɖģ ƌ ƚģ
ďģƌģ ŝŶũĂŬģnjŝŵŝŶ Ğ ^ƵŬƐĞƐƐŚģŵ͕͟ ģƐŚƚģ
ŝ Ě LJĨŝƐ Śƚģ͕ Ɖģ ƌ ƚģ ŝŶŬƵ ƌĂũƵĂƌ ĚŚ Ğ
ŶĚŝŚŵƵĂ ƌ
/ŶƐƚŝƚƵĐŝŽŶĞ ƚ
^Ƶ ƉƌĞŵ Ğ
ƚģ
ƵĚŝƚŝŵŝƚ
;^ /Ϳ Ŷ ģ ƚƌĂŶ njŝĐŝŽ Ŷ ĚŚ Ğ
njŚǀŝůůŝŵ ͕ Ɖģ ƌ Ɖģ ƌĚ ŽƌŝŵŝŶ Ğ DĞŬĂ Ŷŝnj ŵŝƚ
ƚģ ŝŶũĂ Ŭģnj ŝŵŝƚ ƚģ ͲƐģ Ŷ ģ ŶĚŝŚŵģ ƚģ
ƚLJƌĞ ͕ Ɖģ ƌ Ă ƌƌŝƚũĞ Ŷ Ğ Ž ď ũĞ ŬƚŝǀĂ ǀĞ ƚģ
njŚǀŝůůŝŵŝƚ͕ Ě ŚĞ Ɖģƌ ƚģ ŝŶ ŬƵ ƌĂũƵĂ ƌ ĚŚĞ
ŵďģƐŚƚĞƚƵ ƌ ^ /Ͳƚ Ğ ƐŚƚĞ ƚĞǀĞ ĂŶģƚĂ ƌĞ ƚģ
ͲƐ ģ͕ ƚģ Đ ŝůģ ƚ ŵ ƵŶ Ě ƚģ ĚģƐ ŚŝƌŽ ũŶģ ƚģ
ũĞŶģ ƉĂ ƌƚŶĞ ƌģ ƚģ ďŝŶũĂ Ŭģnj ŝŵ ŝƚ Ŷģ ƚģ
ĂƌĚŚŵĞŶ ͘ hĚŚģƌƌģĨ LJĞƐŝ ģƐŚ ƚģ njŚǀŝůůƵĂƌ͕
ŵ ďģ ƐŚ ƚĞƚƵ ƌ Ŷģ Ě ŝƐĂ ď Ƶ ƌŝŵ Ğ͕ Ɛŝ Ŷģ
ƉģƌǀŽũģŶ Ɖ ƌĂŬƚŝŬĞ ƚģ ^ŚƚĞ ƚŝƚ
ŶģƚĂ ƌ ĚŚĞ
^ /Ͳƚ ƉģƌĨŝƚƵĞƐ͕ Ƌģ ŬĂŶģ ŵĂƌƌģ ƉũĞƐģ Ŷģ
ĂŬƚŝǀŝƚĞƚĞƚ Ğ ŝŶũĂŬģnjŝŵŝƚ͕ ĂƐŚƚƵ ĞĚŚĞ ŶĞ
Ŷũģ ĂŶĂ ůŝnjģ ƚģ ďĂnjƵĂƌ Ŷģ ƉģƌŐ ũŝŐũĞ ƚ Ŷ ĚĂũ
ŵĂƌƌģ ƉũĞƐģ Ŷģ ƉƌŽ ũĞŬƚĞ ƚģ ŝŶ ũĂŬģnjŝŵŝƚ͘
EũŝŚĞ ƚ ŵŝƌģ ƐĞ ďŝŶ ũĂŬģnjŝŵĞƚ Ğ ^ /ͲǀĞ
ŬĂŶ ģ ƋĞ Ŷģ ƚģ ĚŽ ďŝƐ ŚŵĞ Ŷģ ƉƌŽĐ ĞƐŝŶ Ğ
ĂŶģƚĂ ƌģƐ ŝŵŝƚ Ŷģ  ĚŚĞ ƐŚ ƉƌĞƐŽ ŚĞƚ ƐĞ
ƵĚ ŚģnjƵ ĞƐŝ Ě Ž ƚģ ŝŶ ŬƵ ƌĂ ũŽ ũģ ŵģ Ɛ ŚƵ ŵģ
ďŝŶũĂ Ŭģnj ŝŵ ŝŶ
ŵĞƐ
^ /ǀĞ͕ Ɛ ŝ Ě ŚĞ
ƚģ
Ɖģƌŵ ŝƌģƐ Žũģ ď ŝŶũĂ Ŭģnj ŝŵĞƚ Ğ ^ /ͲǀĞ ͕ Ƌģ
ŵƵŶĚ ƚģ ƌĞĂůŝnjŽŚĞŶ Ŷģ ƚģ ĂƌĚŚŵĞŶ͘
,ŝƐƚŽƌŝŬƵ
Yģ ŶŐĂ ǀŝƚŝ ϭϵ ϵϴ͕ ŝŶũĂ Ŭģnj ŝŵŝ ŬĂ ƋĞ Ŷģ
Ŷũģ ŶŐĂ ŝŶƐƚƌƵŵĞŶ ƚĞƚ ŬLJĕĞ ƚģ ĂƐŚ Ŭŝŵ ŝƚ
ǀƌŽ ƉŝĂŶ ͕ Ɖģ ƌ ƚģ ŶĚŝŚŵƵĂƌ ŶĚģ ƌƚŝŵ ŝŶ
ůĞŐũŝƐůĂƚŝǀ
ĚŚ Ğ
Ă Ě ŵŝŶŝƐ ƚƌĂƚŝǀ
ƚģ
ƉƌŽĐĞƐĞǀĞ ƌĞĨŽƌŵƵĞƐĞ ƚģ ŝŶƐƚŝƚƵĐŝŽŶĞǀĞ͕
Ƌģ ŝ ŬģƌŬŽŚ Ğƚ ǀĞŶĚĞ ǀĞ ŵĞ ĂƐ ƉŝƌĂƚģ Ɖģ ƌ
ĂŶģƚĂƌģƐ ŝŵ Ŷģ ĂƐ ŚŬŝŵŝŶ ǀƌŽƉ ŝĂŶ͘ Eģ
ǀŝƚŝŶ ϮϬ Ϭϰ͕ ŝŶƐƚƌƵŵĞ Ŷƚŝ Ƶ njŐũĞ ƌƵĂ ƉģƌƚĞũ
ƐƵĂnj ĂǀĞ ƚģ ƚŝũ ĨŝůůĞ ƐƚĂ ƌĞ ƚģ Ɖ ƌĂ Ŷŝŵŝƚ ƚģ
ŶĚŝŚ ŵģƐ Ɖģ ƌ ƚģ ŵ ďģƐŚ ƚĞƚƵ ƌ ƉƌŽĐĞƐĞƚ Ğ
ƚƌĂŶƐĨŽ ƌŵŝŵŝƚ͕ Ŷģ ŬƵĂĚƌŝŶ Ğ ƉŽůŝƚŝŬģƐ Ɛģ
&ƋŝŶũģƐŝƐģ Ɛģ ĂƐŚŬŝŵŝƚ ǀƌŽƉŝĂŶ͘
ϭϮϳ
Eƌ͘ϰ͕ :ĂŶĂƌ Wƌŝůů ϮϬϭϯ

AUDITIMI PUBLIK                        “Realizimi i Suksesshëm i Projekteve të Binjakëzimi 
për Institucionet Supreme të Auditimit”
AUDITIMI PUBLIK
128
Binjakëzimi është kryesisht një mjet për
transferimin e njohurive dhe një pikë e
mundshme e fillimit të partneriteteve
të
qëndrueshme.
Transferimi
i
njohurive
lidhet me legjislacionin e
Bashkimit
Evropian,
si
dhe
implementimin dhe zbatimin e tij
efektiv.
Përveç
kësaj,
standardet
evropiane dhe praktikat e mira, që janë
zhvilluar gjatë dekadave të fundit, janë
ndarë
përmes
projekteve
të
binjakëzimit. Institucionet e përfshira,
në thelb, janë ato përgjegjëse për
implementimin e legjislacionit të BE së
dhe
zbatimin
e
standardeve
dhe
praktikave
të
BE së
Institucionet
shtetërore, administratat publike dhe
organet gjyqësore në të gjitha nivelet
shtetërore si dhe agjencitë dhe organet
e ngarkuara me detyra profesionale për
zbatim.
Institucionet
Supreme
të
Auditimit
(SAI), si organet e pavarura përgjegjëse
për auditimin e jashtëm në sektorin
publik në vendet e tyre, janë gjithashtu
të përfshira në këtë proces të BE së për
transferimin
e
njohurive.
Bashkimi
Evropian pret që SAI t e Shteteve
Anëtare të përmbushin mandatet e
tyre, në përputhje me standardet
ndërkombëtare
dhe
evropiane
të
auditimit dhe praktikat më të mira.
Prodhimi i raporteve të auditimit me
cilësisë të lartë nga SAI është shumë i
rëndësishëm për interesat financiare të
Komunitetit. Për më tepër dhe në
shkallë
të
ndryshme,
legjislacioni
kombëtar në shtetet anëtare të BE së
parashikon auditimin e përdorimit të
fondeve të BE së nga ana e SAI t
kombëtar.
Deri tani, 16 Projekte binjakëzimi kanë
përfunduar ose janë ende në fazën e
implementimit në fushën e kontrollit të
jashtëm
financiar.
Këto
projekte
përfshijnë
10
SAI
përfituese,
në
partneritet me një numër SAI sh të
Shteteve Anëtare.
Implementimi i Projektit
Binjakëzimi
është
një
aktivitet
kompleks
që
përfshin
një
sërë
veprimtarish,
marrëdhëniesh
dhe
pjesëmarrësish, që duhet të integrohen
në qoftë se projekti do të kurorëzohet
me sukses. Një qasje për menaxhimin e
projektit dhe strukturës që mbulojnë
SAI t përfitues dhe partnerët e tyre,
duhet të vendoset për të siguruar se ka
linja të qarta të përgjegjësisë dhe
llogaridhënies si dhe të kuptohen qartë
dhe të komunikohen për të gjithë palët
e interesuara synimet dhe përgjegjësitë
e projektit.
Struktura për menaxhimin e projektit
duhet të reflektojë rolin e palëve të
ndryshme
të
përfshira
në
implementim,
duke
përfshirë
Komisionin
Evropian
dhe
palët
e
jashtme të interesuara. Në praktikë,
strukturat individuale për menaxhimin
e
projektit
reflektojnë
strukturat
organizative,
mandatet
dhe
përgjegjësitë e palëve të përfshira.
Shtojca 5 së (bashkëlidhur në faqen e
fundit)
paraqet
një
përfaqësim
skematik
të
një
strukture
tipike
menaxhimi të projekt binjakëzimit.
Një tipar i përbashkët i të gjithë
projekteve të binjakëzimit është një
ekip
implementimi
përgjegjës
për
menaxhimin
e
përditshëm
dhe
koordinimin e aktiviteteve të projektit.
Ky
ekip
përbëhet
nga
Këshilltari
Rezident
i Binjakëzimit të Shtetit

Përshtati : Marvin Karalli
129
Nr.4, Janar Prill 2013
KLSH
Anëtar (KRB SHA) dhe homologu i
tij/saj nga vendi përfitues. KRB ja do të
mbështetet
nga
një
asistent
i
përzgjedhur në vend, për ti siguruar
mbështetjen
administrative
si
dhe
interpretimet
dhe
përkthimet
e
përditshme. Vendi homolog përfitues
mund gjithashtu të ketë një ekip për
mbështetje
në
vend.
KRB ja
do
transferohet me kohë të plotë në
Vendin Përfitues për kohëzgjatjen e
projektit dhe do të marrë përgjegjësinë
për menaxhimin e përgjithshëm të
projektit, koordinimin e komponentëve
dhe aktiviteteve të projektit , duke
siguruar
disponueshmërinë
e
ekspertëve afatshkurtër dhe gjithashtu,
direktivat e përditshme strategjike dhe
këshilla për përfituesin. Vendi homolog
përfitues bashkëpunon me KRB në, për
të
siguruar
se
projekti
është
menaxhuar në mënyrë efiçente sipas
këndvështrimit të përfituesit dhe se
aktivitetet janë koordinuar si duhet me
aktivitetet e përditshme operacionale.
Marrëdhënia
mes
KRB së
dhe
homologut
është
vendimtare
për
implementimin e suksesshëm
duhet
të bazohet në besimin dhe respektin e
ndërsjellë.
Shteti Anëtar dhe Kryetari vendit përfitues
të
projektit
janë
caktuar
për
të
garantuar angazhimin e vazhdueshëm
të menaxhimit të lartë, për ofruesin
dhe institucionet përfituese. Në rast të
ndonjë vështirësie në implementim, në
të cilin KRB ja dhe homologu nuk janë
në gjendje ta zgjidhin, drejtuesit e
projektit, mund të ndërhynë. Drejtuesit
e projektit janë gjithashtu përgjegjës
për miratimin e raporteve tremujore, të
parashikuara nga Komisionin Evropian
dhe duhet të sigurojnë se çdo ndryshim
në planin e punës duhet të jetë
menduar siç duhet dhe kur është e
nevojshme, të miratohet nga Komisioni
Evropian. Drejtuesi i projektit përfitues,
në veçanti, duhet të jetë në lartësinë e
duhur për të siguruar pjesëmarrjen
dhe angazhimin e plotë të drejtuesve të
lartë përfitues.
Për implementimin e projektit, KRB ja
mbështetet nga një grup ekspertësh
afatshkurtër (EA), të cilët ofrojnë inpute
specifike për projektin. Këto inpute
mund të jenë kurse trajnimi/seminare,
asistencë për auditime pilote dhe/ose
manuale
dhe
mbështetje
në
Teknologjinë e Informacionit, në varësi
të aktiviteteve të caktuara në planin e
punës. Është e rëndësishme që EA të të
mos kenë vetëm aftësinë e nevojshme
teknike për të transferuar njohuritë e
tyre tek përfituesi, por gjithashtu dhe
aftësitë ndërpersonale, të nevojshme,
për të trajtuar çështjet e vështira, në
mënyrë
të
vendosur,
por
me
dashamirësi, kur është e nevojshme.
EA të janë përgjegjës për ti siguruar
KRB së dhe homologut reagime mbi
aktivitetet e tyre dhe çdo sugjerim për
ndryshim që ata mund të kenë. Më tej
është përgjegjësia e
KRB së për të
përcjelle reagimin dhe së bashku me
homologun të marrë ndonjë veprim të
nevojshëm.
SAI përfitues cakton grupe pune të
përbëra nga stafi kompetent dhe i aftë
profesionalisht, me të cilët KRB ja, pala
homologe dhe EA të, do të punojnë për
të siguruar që aktivitetet e projektit të
përfundojnë në mënyrë sa më efiçente
dhe efektive. Këto grupe pune mund të
bazohen në komponentët individualë,
të përcaktuara në planin e punës. Për
shembull, një grup pune mund të

AUDITIMI PUBLIK                        “Realizimi i Suksesshëm i Projekteve të Binjakëzimi 
për Institucionet Supreme të Auditimit”
AUDITIMI PUBLIK
130
krijohet për auditimin financiar, i cili do
të marrë përgjegjësinë për hartimin e
manualit të auditimit dhe dhënien e
auditimeve pilot, të mbështetur nga
EA të e shtetit anëtar.
Teorikisht, këto grupe pune duhet të
përfshijnë një gamë të gjerë të stafit
nga pala Përfituese, në mënyrë që të
sigurohet se projekti është përhapur
në të gjithë organizatën dhe kështu të
bëhen të gjithë të interesuar për
suksesin e tij. Secili grup pune ka një
drejtues njësie, i cili është përgjegjës
për mbajtjen e kontaktit të rregullt me
KRB në dhe palën homologe si dhe të
sigurojë se aktivitetet po përparojnë
ashtu siç duhet. Shpesh, sugjerime për
ndryshime në planin e punës do të
dalin nga këto grupe pune.
Angazhimi i të dy organizatave për
zbatimin e suksesshëm të projektit do
përforcohet nga interesi i treguar nga
të dy; Shteti Anëtarë dhe Kryetari i SAI t
të
Vendit
Përfitues.
Në
rastin
e
ndryshimeve
të
rëndësishme
në
praktikën e kaluar të SAI t vend
përfitues, Kryetarit të SAI t, me të
drejtë, do ti duhet të japë aprovimin
dhe mbështetjen e ndryshimeve, dhe
prandaj do ti duhet të jetë i informuar
mirë për përparimin e projektit. Një
miratim
i
tillë,
gjithashtu,
do
ti
demonstrojë stafit të vendit përfitues,
fuqinë e përkushtimit ndaj ndryshimeve
që po ndodhin.
Përveç strukturës së brendshme të
menaxhimit të projektit, ekziston një
kërkesë
bazë
e
rregullave
të
Binjakëzimit, për raportet tremujore të
progresit
që
do
ti
dërgohen
Delegacionit lokal të KE së. Ky raport do
ndiqet nga një takim i Komitetit
Drejtues të Projektit, gjatë së cilit mund
të ngrihet dhe të diskutohet çdo çështje
për
menaxhimin
e
projektit.
Kjo
gjithashtu
i
paraqet
një
mundësi
Delegacionit të Komisionit Evropian për
të monitoruar progresin dhe për të
pyetur partnerët e Binjakëzimit në
lidhje me implementimin e projektit të
tyre.
Delegacioni
i
KE së
ka
një
përgjegjësi
të
rëndësishme
për
monitorimin e progresit të projektit për
Komisionin Evropian, por zakonisht nuk
merr pjesë aktive në zbatimin e
aktiviteteve të përditshme, pasi plani i
punës të jetë miratuar.
Në vendet ku menaxhimi i fondeve të
BE së ju është transferuar vendit
kandidat, KRB ja, gjithashtu, do të jetë
përgjegjës për mbajtjen e kontaktit me
Agjencinë
Lokale
Qendrore
të
Menaxhimit të Projekteve, për çështjet
në lidhje me ndryshimet e aktiviteteve
të planit të punës apo buxhetit. Të
gjitha projektet e binjakëzimit janë
gjithashtu subjekt i monitorimit të
pavarur të jashtëm nga Monitoruesit e
caktuar të KE së, të cilët kanë të drejtën
e aksesit në të gjithë dokumentacionin
lidhur me projektin e binjakëzimit dhe
do të vlerësojnë progresin e projektit
në
dhënien
e
detyrueshme
të
rezultateve. Në mënyrë të ngjashme, të
gjitha projektet janë subjekt auditimi i
Gjykatës Evropiane të Audituesëve.
Implementimi i suksesshëm, gjithashtu,
varet dhe nga komunikimi i mirë i
brendshëm dhe i jashtëm. Kjo do të
thotë jo vetëm komunikimin midis
partnerëve të Binjakëzimit, por edhe
brenda
organizatës
përfituese,
në
kuadër të Shtetit Anëtar ofrues dhe
palët e jashtme të interesuara. Në këtë
drejtim, KRB ja dhe homologu ndajnë

Përshtati : Marvin Karalli