Аво системасида кон гурухларини аниклаш

3. Aritmiya (yun. a – inkor qo‘shimchasi va rythmos – ritm) – yurak qisqarishlari maromi (normal ritmi)ning buzilishi; chuqur nafas olganda yurak qisqarishining tezlashishi, nafas chikarganda kamayishi (nafasga aloqador A.), ko‘proq bolalar va usmirlarda ku-zatiladi; yurakning navbatdan tashqari oldinroq qisqarib qolishi (ekstrasi-stolik A.), maromli faoliyatining izdan chiqishi (hilpillovchi A.) va boshqa A. ga yurak muskullarining kasalliklari, nevrozlar, spirtli ichimliklar va nikotindan zaharlanish sabab buladi

11)

1. Xalqaro Qo‘mita qaroriga binoan qon ivish
omillari yunon raqamlari bilan belgilanadi.
I omil – fibrinogen. Qon plazmasining eng katta molekulali oqsili. Qon ivish jarayonida fibrinogen zol holatidan suvda erimaydigan gel holatiga o‘tadi. Qon ivishining mohiyati ham shunda.
II omil – protrombin. Jigarda sintezlanadigan glikoprotein. Tromboplastin ta‘sirida
faol ferment trombinga aylanadi. Trombin esa fibrinogenning fibringa aylanishi uchun zarur.
III omil – tromboplastin. Hamma hujayralar membranasida uchraydigan fosfolipid.
IV omil – kalsiy ionlari. Qon ivishida ishtirok etadigan hamma fermentlarni nofaol
holatdan faol holatga o‘tishi uchun zarur.
V va VI omil – proakselerin va akselerin. Tromboplastin va trombin hosil bo`lishini
tezlashtiradi.
VII omil – prokonvertin. Tromboplastin hosil bo`lishida ishtirok etadi.
VIII omil – antigemofil A globulin. Qon ivishining boshlanishida qon tromboplastini
hosil bo`lishi uchun zarur. Kalsiy ta‘sirida faollashadi. Ushbu omilning yetishmovchiligi
og‘ir irsiy gemofiliyaga sabab bo`ladi.
IX omil – antigemofil B globulin (Kristmas omili). Bu omil ham tromboplastin hosil
bo`lishi uchun kerak. Uning yetishmovchiligi irsiy gemofiliyaga olib keladi.
X omil – Styuatr-Prauer omili. Tromboplastin hosil bo`lishini tezlashtiradi.
XI omil – trombboplastinning plazmadagi o‘tmishdoshi. Yetishmovchiligi
gemofiliyaga olib keladi.
XII omil – Xageman omili. Glikoprotein, shikastlangan to‘qimalar yuzasida
faollashadi. Bunga XI omil yordamlashadi.
XIII omil – fibrinni me‘yorida tutib turuvchi omil. Suvda erimaydigan fibrin hosil
bo`lishida ishtirok etadi.

2. echti nima ozi

3. Yurakning qonni haydash faoliyati birin-ketin bo‘shashishi (diastola) va qisqarishi (sistolaga) bog‘liq. Sistola vaqtida esa qon qorinchalardan yirik arteriyalarga (aorta va o‘pka arteriyasiga ) otilib chiqadi

12)

1. Qon plastinkalari (trombotsitlar) diametri 2-5 mkm bo`lgan oval shaklidagi plazmatik tuzilmalardir. Ko‘mikda va taloqda gigant hujayralar – megakariotsitlardan hosil bo`ladi. Trombotsitlarning soni 1 mm³ qonda 200-400 ming. Ovqat hazm qilish, jismoniy ish bajarish, homiladorlik trombotsitlar sonini oshiradi. Kunduzi qonda trombotsitlar soni tundagidan ko‘p bo`ladi.

2. 

3. Yurakning qonni haydash faoliyati birin-ketin bo‘shashishi (diastola) va qisqarishi (sistolaga) bog‘liq. Diastola vaqtida bo`lmachalar va qorinchalar qonga toiadi.

13)

1. Силлиқ мушаклар скелет мушакларидан фарқ қилиб, узоқ вақт тоник кискариш, автоматия, пластлик хусусиятларига эга ва чузилишга кискариш билан жавоб беради. Силлик мушаклар ХП паст, давомий (80мсек гача),Ca++ионларига боглик булган платоси булиши мумкин. ХПни таркалиши секин, шуниниг учун кискариш ва айникса бушашиш узок давом этади.

№	Иш тартиби
1.	Керакли анжомлар: микроскоп, Горяев камераси, лейкоцитлар учун меланжер (ок мунчокли) стерилланган скарификатор, спирт, пахта, йод, 5%сирка кислотасининг метилен кукли эритмаси, буюм ойнаси, резина найча, тигель, чикиндилар учун идиш.
2.	Горяев камераси артилади ва копловчи ойнани Ньютон халкалари хосил булгунча ишкалаб епиштирилади. Меланжернинг калта учига резина найча кийдирилади.Тигелнинг ярмигача 5%ли сирка кислотасининг метилен кукли эритмаси куйилади.
3.	Стерил скарификатор билан бармок жарохатланади, биринчи томчи пахта тампон билан артиб ташланади, 2-3 томчи кон буюм ойначасига томизилади.
4.	Меланжерга буюм ойнасидан конни аник 0,5 белгигача тортиб олинади.
5.	Меланжернинг учини вертикал холда 5 % ли сирка кислотасининг метилен кукли эритмасига солинади ва 11 белгисигача тезда тортилади.
6.	Меланжернинг учларини 1 -3 бармоклар билан беркитиб олиб чайкатилади, шаклли элементларда гемолиз булиши ва лейкоцитлар ядролари буялиши учун, меланжер 5 минутга горизонтал холда колдирилади.
7.	Меланжердаги биринчи томчи ташкарига томизилади, кейинги томчи Горяев камераси коплагич ойна остига эхтиётлик билан томизилади.
8.	Микроскоп остида кичик катталаштирувчи обьективда Горяев камера тури топилади.
9.	Лейкоцитлар сонини 25 та катта (400 та кичик) катакларда хисоблаб чикилади.
10.	1 мм^3 кондаги лейкоцитлар сони куйидаги формула билан хисобланади: В*4000*20 ^400 ; бунда Х- 1мм кондаги лейкоцитлар сони В - 25 та катта катаклардаги (400 кичик) лейкоцитлар сони 20 - суюлтириш нисбати 400 - майда катакчалар сони 1/4000 мм^3 - 1 та кичик катакчанинг хажми

2.

3. yurakning orta qavati

14)

1. mushaklarning tortilib qolishi

2. Donali leykotsitlar barcha leykotsitlar umumiy sonining 60% ini tashkil etadi.

Donalari kislotali (eozin), asosiy va neytral bo‘yoqlar bilan bo‘yalishiga qarab, ularni
eozinofillarga, bazofillarga va neytrofillarga bbo`linadi. Limfotsitlar va monotsitlar
donasiz leykotsitlardir. Leykotsitlarning turlari o‘rtasida ma‘lum nisbat saqlanadi.
Leykotsitlarning turlari o‘rtasidagi foiz birligida ifodalangan nisbatga leykotsitar formula
yoki leykogramma, deyiladi (6-jadval).
6-jadval
Katta yoshli odamning leykotsitar formulasi

Granulotsitlar	Agranulotsitlar
1. Neytrofillar – 50-70%	1. Limfotsitlar – 20-40%
2. Eozinofillar – 1-5%	2. Monotsitlar – 2-10%
3. Bazofillar – 0-1%

3. endokard  (endo... va yun. — yurak) — yurak devorining ichki qavati; yurak muskul qavatining ichki yuzasini qoplab turadigan yupqa parda. 

15)

1. Yurak muskuli (miokard) qo‘zg‘aluvchanlik, o‘tkazuvchanlik, qisqaruvchanlik, avtomatiya xossalariga ega

3. Perikard (peri... va yun. cardia — yurak) — odam va umurtqali hayvonlarda yurakni oʻrab turadigan yopiqxal-tasimon tuzilma. 

16)

1. eritrotsitlar (qizil qon tanachalari) qondagi son jihatidan eng ko‘p bo`lgan shaklli element. Eritrotsitlarning eng asosiy xususiyati yadrosizligidir. Erkaklar qonining 1 mkl da o‘rta hisobda 5,1 mln, ayollarnikida esa – 4,6 mln eritrotsit bo`ladi. Eritrotsitlarning soni fiziologik va patologik holatlarda o‘zgarib turadi. Ular sonining oshishi eritremiya, kamayishi – eritropeniya yoki anemiya, deyiladi.

2.Эритроцитларни санаш

3. Elektrokardiogramma (elektro., kardio... va gramma) (EKG) — yurak muskuli ishlayotganda hosil boʻlgan elektr impulslari yozib olingan egri chiziq.

17)

1. Yakka nerv tolasi esa nerv hujayralarining o‘siqlari – akson va

dendritlardir. Nerv tolasi o‘q silidr va uni qoplovchi plazmatik membranadan iborat. Bu membrana qo‘zg‘aluvchan.

2. Панченков усули буйича ЭЧТ ни аниклаш.

№	Иш тартиби	Тулик бажарилди	Бажарилмяди
1	Керакли анжомлар: Панченков асбоби, стерилланган скарификатор, спирт, пахта, йод, 5%ли лимон кислотаси (натрий цитрат) эритмаси, буюм ойнаси, пинцет, резина найча, соат, тигель, чикиндилар учун идиш.	0.5	0
2	Тигелнинг ярмигача 5% ли лимон кислотасининг натрийли тузи эритмаси куйилади. Капиляр эритма бидон чайиб олинади. «Р» белгисигача эритма олиб, буюм ойначасига куйилади.	0.5	0
3	Стерил скарификатор билан бармок жарохатланади, биринчи томчи пахта тампон билан артиб ташланади, кон 2 марта капилярнинг «К» белгисигача олиб эритма устига куйиб аралаштирилади	1	0
4	Аралашмадан капилярнинг «К» белгисигача олинади ва Панченков штативига урнатилади, вакт белгиланади	0.5	0
5	1 соатдан сунг капилляр юкори кисмидаги тиник плазма микдори мм ларда улчанади. Шу топилган сон ЭЧТ ни курсатади	0.5	0
6	Нормада соатда: эркакларда 2 дан 10 мм гача аёлларда 1 дан 15 мм гача	1	0
	Жами:	4	0

3. Arteriyalar (yun. arteria – havo kanali) – yurak va aortaaan chiqib, 651o‘pka alveolalarida kislorodga boy-igan qonni barcha a’zo va to‘qimalarga eltuvchi qon tomirlar. Arteriya qoni odam vafotidan so‘ng vena tomirlariga o‘tib ketadi. Shu sababli Gippokrat ar-teriya tomirlaridan jon oqadi, degan. Odatda yurakdan chiqqan barcha tomirlar (qon tarkibidan qat’i nazar) arteriya, yurakka keladigan tomirlar vena tomi-ri bo‘ladi. Yurakdan chiqib o‘pkaga bora-digan tomir (tarkibida vena qoni bor) – o‘pka arteriyasi bundan mustas-no. A. devori uch qavat (ichki – endoteliy, o‘rta – muskul, tashqi – parda)dan iborat. Katta diametrli A. devorida elastik to‘qima ko‘p bo‘ladi. A. juda ko‘p marta o‘zaro qo‘shilib arteriya to‘ri va anasto-mozlar hosil qiladi. Bo‘lar arteriya jarohatlanganda o‘rinbosar vazifasini bajaradi.

18)

1. Odam qonida uch turdagi hujayralar uchraydi: eritrotsitlar (qizil qon tanachalari) leykotsitlar (oq qon tanachalari) va trombotsitlat (qon plastinkalari). Qonning bu shaklli elementlari soni, tuzilishi, yetilishi, bajaradigan vazifasi bilan bir-biridan farq qiladi.

2. Кон резус мансублигини аниклаш.

№