Автоматика асослари ва микропроцессор техникаси

Signal kuchaytirgich elementlar - elektron lampali signal kuchaytirgichlar, yarimo‘tkazgichli signal kuchaytirgichlar, magnitli signal kuchaytirgichlar, pnevmatik va gidravlik signal kuchaytirgichlar,
Xabarchi sezuvchi qurilmalar – kuch, moment va bosimni sezuvchi qurilmalar, aylanma harakat tezligini sezuvchi qurilmalar, tebranma harakat tezlanishini sezuvchi qurilma, temperatura o‘zgarishini sezuvchm qurilma, o‘zgartkichlar.
Sezuvchi-signal beruvchi o‘lchov elementlari (sezgichlar) – termoo‘lchov asboblari, bosim o‘lchov asboblari, modda miqdorini va sarfini o‘lchash asboblari, suyuqlik sath balandligini o‘lchash asboblari, moddalarning fizik xususiyatlarini o‘lchash asboblari, namlikni o‘lchash asbobi, sijish, kuch, tezlikni o‘lchash asboblari, signal taqqoslash elementlari
Ijrochi elementlar va rostlovchi organlar - elektr ijrochi elementlar, elektromagnitli ijrochi elementlar, pnevmatik va gidravlik ijrochi elementlar, rostlovchi organlar,
Boshqarish elementlari - rele, himoya apparatlari, avtomatik uzgichlar, konaktor va magnitli ishga tushirgichlar, tiristor, ferrorezonansli stabilizatorlar.

XABARCHI QURILMALAR.

Boshqariladigan ob’ekt to‘g‘risidagi ma’lumot xabarchi qurilmalar ѐrdamidada amalga oshiriladi.
Xabarchi qurilmalar tizimi tarkibida quyidagi elementar masalalar ro‘ѐbga chiqarish uchun xizmat qiladi:

• 
  boshqariladigan kattalikning o‘zgarishini sezish va uning asosida birlamchi signalni oraliq elektr signaliga aylantirish,
  
• 
  chiqishda boshqariladigan kattalikni berilgan qonuniyatdan farqiga mos bo‘lgan signalni shakllantirish.
  

Undan tashqari xabarchi qurilmasi chiqish signalini ham aniqlab beradi.
Xabarchi qurilmalarning tuzilishi quyidagi struktura ko‘rinishida bo‘lishi mumkin:

1. 
   Oddiy xabarchi qurilmalar.
   
2. 
   Differensial strukturaga ega bo‘lgan xabarchi qurilmalar.
   
3. 
   Kompensasiyaga asoslangan xabarchi qurilmalar.
   
4. 
   Logometr usulida ishlovchi xabarchi qurilmalar.
   

Xabarchi qurilma tarkibidagi sezuvchi qism bo‘lagi boshqariladigan kattalikning o‘zgarishini sezadi va natijada o‘z chiqishida birlamchi signalni yaratadi. Boshqariladigan kattalikning har bir turi uchun har xil sezuvchi qurilmalar ishlatishili mumkin. SHu tufayli amalda ularning har bir holi uchun mos keladigan turlarini tanlab olish masalasi yuzaga keladi.

Ba’zi bir sezuvchi qismlarga misollar keltiramiz:

1.