Avtomatlashtirilgan elektromexanik sistemalarning rivojlanish tarixi Reja

Ketma-ket qo‘zg‘atishli motorning tormoz ЎШЙ& rejimida ishlashi
Bunday motorlarni teskari ulanish va elektrodinamik tormozlash rejimlaridagina ishlatish mumkin. Ketma-ket qo‘zg‘atishli motorni teskari ulanish rejimi parallel qo‘zg‘atishh motordagi singari ikki xil usulda olinadi. Bu usullarda teskari ulanish rejimi - ning mexanik tavsiflari ham 2.9 va 2.10- rasmlarda ko‘rsatilgan qoida bilan quriladi. Ishlab turgan ketma-ket qo‘zg‘atishli motorni elektr tarmog‘idan uzib, uni shu tarmoqqa teskari ulansa, yakor tokining yo‘nalishi o :zgaradi. Bunda qo‘zg‘atuvchi chulg‘amdagi tokning yo‘nalishi o'zgarmashgi lozim, aks holda, tormozlovchi m om ent hosil b o ‘lmaydi. K etm a-ket qo‘zg‘atishli m otorni elektrodinamik usulda tormozlab to‘xtatishni ikki xil usulda: o ‘zo'zini qo‘zg‘atish va mustaqil qo‘zg‘atish prinsipida o‘tkazish mumkin. 2.20- rasm, a va b larda motoming o‘z-o‘zini qo‘zg‘atish va mustaqil qo‘zg‘atishli prinsiplarda ulanish sxemalari ko‘rsatilgan. 0 ‘z-o‘zini qo‘zg‘atish usuli bilan dinamik tormozlash rejimiga o‘tish uchun ishlab turgan motor yakorini elektr tarmog‘idan uzib, uni qo‘zg‘atuvchi chulg‘am orqah tashqi qarshihk Қ ga ulash kifoya.
Bunda motoming tormozlovchi momenti aylanish tezhgining ikkinchi darajasiga mutanosib bo'ladi (2.21- rasmdagi a egri chizig'i). Bunda tormozlab to‘xtatish jarayoni juda sust o'tadi. Bu usul tormoz qurilmasi ishlamay qolganda tushirilayotgan yuk tezligini chegaralash va yuk ko‘targichlami to'xtatishda qo'llaniladi. Mexanizmlami tez tormozlab to‘xtatish uchun esa mustaqil qo'zg'atishli dinamik usul qo‘llaniladi. Bunda faqat motor yakori elektr tarmog‘idan ajratihb ma’lum qarshilikka ulanadi. Qo‘zg‘atish chulg‘ami esa shu tarmoqqa R qarshihk orqali ulanadi. Ketma-ket qo‘zg‘atishli motoming bu rejimdagi tavsifi 2.21- rasmda b chiziq bilan ko'rsatilgan.
Asinxron motorning mexanik tavsifi. Umumiy tushunchalar
Asinxron motoriari, ko‘pincha, uch fazah konstruksiyada tuziladi va qo'llaniladi. Bunday motorlaming ishlash prinsipi magnit maydonining aylanishiga asoslangan. Haqiqatan ham, o'qlari fazoda bir-biriga nisbatan 120° ga siljitilgan va motoming qo‘zg‘almas qismi bo'lgan statomjng pazlariga o‘matilgan uchta chulg'amga uch fazah tok berilsa, aylanuvchi magnit maydoni hosil bo‘ladi. Bu magnit maydoni л, sinxron tezlik bilan aylanib motoming aylanuvchi qismi bo'lgan rotor pazlariga o'matilgan chulg‘amni kesib o‘tadi va unda e.y.k. hosil qiladi (2.23- rasm). Motorni ishga tushirish uchun rotor chulg‘ami zanjiri berk bo'lishi lozim. Bunda motor elektr tarmog‘iga ulanganda rotor chulg‘amidan tok o‘ta boshlaydi. Rotor tokining m agnit maydoni bilan statordagi aylanuvchi magnit maydonining o‘zaro ta’siri natijasida motorni aylantiruvchi elektromagnit kuch va moment hosil bo'ladi. Chap qo‘l qoidasiga asosan m otor aylanuvchi magnit maydoni yo‘- nalishida aylana boshlaydi. M otor statoriga berilgan uch fazah tokning har qanday ikki fazasi o ‘m ini alm ashtirib ulansa, undagi m agnit maydoni va, demak, rotor teskari yo‘nahshda aylana boshlaydi, ya’ni u reverslanadi. Asinxron motorlarning ishlash qoidalariga binoan, rotorning aylanish tezhgi n2 statordagi aylanuvchi m agnit maydoni tezligi nl dan bir oz orqada qolishi lozim. Agar «2 = «, bo‘lib, m otor sinxron tezlikka ega bo‘lsa rotor chulg‘amida e.y.k. hosil bo‘lmaydi, demak, unda tok ham, aylantiruvchielektromagnit moment ham hosil bo‘lmaydi. Shunga ko‘ra, bunday motor sinxron bo'lmagan (asinxron) tezlikda, ya’ni n2 < nl bilan aylanishi zarur, shuning uchun ham uni asinxron motor deb ataladi. Statordagi aylanuvchi magnit maydonining tezligi sinxron tezlik deb ataladi va nx bilan belgilanadi.
Mexanik tavsif tenglamasini aniqlash. Mexanik tavsif tenglamasini aniqlashda asinxron motor quyidagicha tasavvur qilinadi; har bir fazaga tegishli stator va rotor chulg'amlari aylana bo'yicha simm etrik ravishda o'rnatiladi, ulaming parametrlari bir xil bo'ladi. R otor bilan stator orasidagi havo bo‘shlig‘i butun aylana bo‘yicha bir xil. Magnit maydoni rotor va statoming po'lat qismlarida hamda havo bo'shlig'ida sinusoida bo‘yicha tarqalgan. Shunga ko‘ra, motoming uchala fazasida sodir bo‘ladigan hodisalar bir xil o ‘tadi deb faraz qilish mumkin. Rotoming po‘lat qismlarida gisterezis va uyurma toklari hamda ishqalanuvchi qismlarda mexanik isroflar bo'lmaydi deb qabul qilinadi. Bunda elektromagnit moment motor validagi momentga teng bo'ladi. Statsionar (turg'un) rejim uchun uch fazah asinxron motorni 2.25- rasmda ko'rsatilgan ekvivalent elektr sxema bilan almashtirib, bu sxemadan amaliy hisoblashlarda foydalaniladi.