Avtomobil kuzovi va kabinasiga texnik xizmat

---

3-MAVZU 
AVTOMOBIL KUZOVI VA KABINASIGA TEXNIK XIZMAT 
KO‘RSATISH VA TA’MIRLASH ISHLARI TEXNOLOGIYASI 
 
Reja: 
1. Avtomobillarni ifloslanishi, uning asosiy sabablari va oqibatlari.
2. Avtomobillarni yig‘ishtirish va yuvish usullari, qo‘llaniladigan jihozlar, 
ularning tuzilishi.
3. Tozalash va yuvish ishlarini mexanizatsiyalashtirish.
4. Yuvishda ishlatilgan suvdan qayta foydalanish.
5. Kuzov va kabinani ta’mirlashda bajariladigan ishlar texnologiyasi. 
 
Avtomobillarni ifloslanishi, uning asosiy sabablari va oqibatlari 
Avtomobillarga kundalik texnik xizmat koprsatishni asosiy vazifasi, ularning 
tashqi koprinishini yaxshilash, sanitariya-gigiena qoidalariga rioya qilish, toza holda 
ushlab turish, yonilg`i-moylash materiallari va boshqa suyuqliklar sathini tekshirish 
va to`ldirishdan iboratdir. 
Kundalik texnik xizmat koprsatishda avtomobillarni nazorat qilish, tozalash-
yuvish, yonilg`i moylash materiallari va boshqa suyuqliklarni sathini tekshirish va 
lozim bo`lganda to`ldirish hamda yengil avtomobillar va avtobuslarga xos ishlar 
bajariladi. 
Kundalik texnik xizmat koprsatishni asosiy qismi avtomobillarni tozalash-
yuvish ishlarini o`z ichiga oladi.
Tozalash-yuvish ishlari avtomobillarni toza holatda ushlab turish, ya`ni tashqi 
koprinishini yaxshilash, yuk va yo`lovchi tashishda sanitariya-gigiena qoidalariga 
rioya qilish, lok-bo`yoq qoplamalarini himoya qilish, nosozliklarni aniqlashni 
osonlashtirish hamda texnik xizmat koprsatish va ta`mirlash mehnat sarfini 
kamaytirish uchun xizmat qiladi. 
Avtomobillar har xil yo`l va tabiiy iqlim sharoitlarida Ekspluatatsiya qilinadi 
va ularni shassisi va kuzovi har xil turdagi qoldiqlar (chang, loy, neft mahsulotlari 
qoldiqlari va hokazolar) bilan ifloslanadi.
Atrof-muhit harorati va atmosfera ta`sirida kuzovga har xil organik va 
noorganik kislotali iflosliklar yo’ishib qoladi, bularni ta`sirida lok-bo`yoq 
qoplamalari qaytmas kimyoviy xossaga ega bo`lishadi, ya`ni elastikligi yoqoladi. 
Lok-bo`yoq qoplamalarni elastikligini yoqolishi avtomobil harakatlanishida kuzovni 
deformatsiyalanishi va tebranishi natijasida ham sodir bo`ladi. Bularning natijasida 
lok-bo`yoq materiallari sirtida mikroyorug`liklar paydo bo`ladi, metall sirti ochilib 
qoladi va zanglash jarayoni tezlashadi. Zanglagan kuzov sirtidagi bo`yoq qoplamasi 
xiralashadi va shikastlanadi. Avtomobillarni tag qismi tu’roqli, qumli, organik va 
boshqa aralashmalar bilan ifloslanadi, bu esa avtomobillarni tag qismini tekshirish va 
xizmat koprsatishda qiyinchiliklar keltirib chiqaradi. Kuzovni xromlangan detallari 
havo tarkibidagi oltingugurt hamda sir’anchiq vaqtida yo`lga se’ilgan tuzlar ta`sirida 
xiralashadi. Kuzovni ichki qoplamasi, yostiq va o`tirg`ich suyanchig`i, asboblar 
paneli va pol chang va boshqa qoldiqlar bilan ifloslanadi.

---

YUqoridagilardan kelib chiqib kundalik texnik xizmat koprsatishda 
harkatlantiruvchi tarkibni tozalash, yuvish, quritish va kuzovlarni doimo yaltiratish 
ishlari olib boriladi. 
Avtomobillar sovuq yoki iliq (25-30
0
C) suvda yuviladi. Kuzov bo`yoqlarini 
shikastlanishini oldini olish uchun yuvilayotgan sirt va suv haroratlari orasidagi farq 
18-20
0
C dan ko’p bo`lmasligi lozim.
Suv oqimi bilan yuvilayotganda kuzovni silliqlangan sirtida ilashmagan 
changsimon iflosliklardan juda mayda (30 mkm gacha) chang zarralari qoladi, bular 
yupqa suv qatlamida qoladi va ular quriganda kuzovni sirtida kulrang qoldiq qoladi. 
SHuning uchun suv oqimi bilan yuvish samaradorligini oshirish uchun cho`tka yoki 
yumshoq g`ovak materialldan (gubka) foydalaniladi. 
Suv oqimi bilan avtomobillar yuvilganda suv sarfi yetarlicha ko’p bo`ladi. Suv 
bosimi 1,5 MPa bo`lganda yuk avtomobilini yuvish uchun 600...1200 l suv 
sarflanadi. SHuning uchun avtomobillarni yuvishda mexanizatsiyalashgan yuvish 
usullaridan foydalanish maqsadga muvofiq bo`ladi.