Avtomobil platformasini asosini payvandlanishi Payvandlash usuli va payvandlash materiallarini tanlash Payvandlash rejimini hisoblash

С (Углерод)	Si (Кремний)	Mn (Марганец)	Р (Фосфор)
S (Сера)
0,08-0,12	0,17-0,37	0,4-0,7	Меньше0,2	Меньше 0,2

Cr (Хром)	Мо (Молибден)	Ni (Никель)	Al (Алюминий)	Cu (Медь)	Fe (Железо)
2-2,5	0,6-0,8	Меньше 0,3	Меньше 0,2	Меньше 0,2	Остальное

Po'latdagi fosfor, oltingugurt, alyuminiy va misning massa ulushi har biri 0,20% dan oshmasligi kerak.

Po'latdagi nikelning massa ulushi 0,3% dan oshmasligi kerak.
Chelikdagi kremniyning massa ulushi 0,45% dan oshmasligi kerak.
Po'latdagi marganetsning massa ulushi 0,7% dan oshmasligi kerak.
Po'latdagi uglerodning massa ulushi 0,12% dan oshmasligi kerak.
Po'latdagi molibdenning massa ulushi 0,8% dan oshmasligi kerak.
Chelikdagi xromning massa ulushi 2,5% dan oshmasligi kerak.
Стaл 3 po'latning mexanik xususiyatlari
GOST 15164-69с bo'yicha xususiyatlar

Сортамент	Толщина мм	Предел текучести σт,МПа (кгс/мм^2)
Листы	до 5	245(25)
Листы	5-50	245(25)
Листы	50-100	295(30)

Qalinligi 50 - 100 mm bo'lgan choyshablar uchun kuchlanishning yuqori chegarasi qiymatlari ishlab chiqaruvchi va iste'molchi o'rtasidagi kelishuv bilan belgilanadi.

2. Payvandlash usuli va payvandlash materiallarini tanlash
Kontaktli payvandlash - bu issiqlik natijasida detallarning butun tekisligi bo'ylab bir-biriga bog'langan payvandlash jarayoni. Metallning turiga, birlashtiriladigan qismlarning maydoniga va ulanish sifatiga qo'yiladigan talablarga qarab, payvandlash bir necha usullar bilan amalga oshirilishi mumkin:.Qarshilik bilan payvandlash 200 mm² gacha bo'lgan yuzalarga ega qismlarni ulash uchun ishlatiladi.
1-Kalit,2-Transformator, 3-Ramkar,4-Jag’lar,5-Harakatlanuvchi,6-Siquvchi 7-Ko’chma plastina ,8-O’tkazgich manba ,9-Kontaktor.

Yoyli payvandlash quvurlar, temir-beton buyumlarni mustahkamlash, profilli po'latdan yasalgan bo'g'inlar kabi yuza maydoni 100 000 mm² gacha bo'lgan qismlarni ulash uchun ishlatiladi. U bo'g'insiz yo'llarda temir yo'l relslarini birlashtirish uchun, po'lat, qotishma va rangli metallardan uzun ingichka quyma ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Kema qurilishida u langar zanjirlarini, sovutgichli kemalar uchun sovutgichli rulonlarni ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Shuningdek, kontaktli payvandlash kesish asboblarini ishlab chiqarishda qo'llaniladi.

МС - 502 mashinasining elektr diagrammasi:
1 – yoqish kaliti; 2 - quvvat kontaktori; 3 – ko`rsatgichlar oynasi; 4 - boshqaruv sxemasi transformatori; 5 - oraliq relesi; 6 - chegara kaliti; 7 - quvvat tugmasi.
. Payvandlashning ifloslanishini oldini olish uchun chokni tozalash uchun qoplamaga deoksidlovchi moddalar qo'shiladi, bu esa yoyning barqarorligini yaxshilaydi va jarayonni payvandlash sifatini yaxshilaydigan qotishma elementlar bilan ta'minlaydi.Elektrodlar metallining tarkibi asosiy materialning metalliga o'xshash yoki bir xil. Ammo ko'pincha paydo bo'lgan payvandning xususiyatlariga katta ta'sir ko'rsatadigan kichik farq bor. Misol uchun, zanglamas po'latdan yasalgan elektrodlar ba'zan uglerod po'latdan yasalgan mahsulotlarni payvandlash va zanglamaydigan po'latdan yasalgan qismlarni uglerod po'latiga payvandlash uchun ishlatiladi. Flyuz ostida avtomatik chokli payvandlash uchunElektrod qoplamalarining tarkibi rutil, kaltsiy ftorid, tsellyuloza, temir kukuni va boshqalarni o'z ichiga olishi mumkin 25-45% TiO2 bilan qoplangan rutil elektrodlari foydalanish qulayligi va hosil bo'lgan payvandning yaxshi ko'rinishi bilan ajralib turadi. Biroq, ulardan foydalanish bilan olingan payvand choklari yuqori vodorod tarkibiga ega, bu esa tikuvning mo'rtligiga olib keladi. Kaltsiy ftorid (CaF2) o'z ichiga olgan elektrodlar gigroskopikdir va quruq sharoitda saqlanishi kerak. Ular kuchli payvandlar hosil qiladi, lekin qo'pol va konveks yuzasiga ega. Tsellyuloza bilan qoplangan elektrodlar, ayniqsa rutil bilan birgalikda, chokning mahsulotga chuqur kirib borishini ta'minlaydi. Bunday holda, yoriqlar paydo bo'lishining oldini olish uchun maxsus choralar ko'rish kerak. Nuqtali payvandlash shtamplab-payvandlab yasaladigan konstruksiyalarni tayyorlashda keng qo‘llaniladi. Bunday konstruksiyalarda listdan shtamplab yasalgan ikki va undan ortiq detallar bikr uzellarga payvandlanadi (masalan, yengil avtomobilning poli va kuzovi, yuk avtomobilning kabinasi va b.).Sinchli konstruksiyalar (chunonchi yo‘lovchi tashish vagonining yondorlari va tomi, kombayn bunkeri, samolyot uzellari va b.) odatda nuqtalar tarzida payvanaladi.Nuqtali payvandlash nisbatan yupqa metalldan uzellar tayyorlashda yaxshi natijalar beradi. Nuqtali payvandlash qo‘llaniladigan muhim soha elektr-vakuum texnikasida, asbobsozlik va boshqa sohalarda yupqa detallarning biriktirishidir:Payvandlash rejimi elektr, mexanik va vaqt parametrlari majmuidan iborat bo‘lib, bularni sifatli birikma olish uchun payvandlash uskunalari bilan ta’minlanadi.Issiqlik ajratish va issiqlik chetlatish jarayonlarining tutgan o‘rniga qarab qattiq hamda yumshoq payvandlash rejimlari farq qilinadi.Qattiq rejim 1–4 mm qalinlikdagi detallarni payvandlashda t_pay<0,02s bo‘lganda payvandlash tokining qisqa muddatli kuchli impulsi bilan ajralib turadi. Bu holda harorat maydoni asosan ajralib chiqaligan issiqlik bilan belgilanadi. Qattiq rejimda qizish va sovish tezligi yukori bo‘ladi. Bunda chayqalib to‘kilishga moyillik ortadi va buning oldini olish uchun payvandlash kuchi oshiriladi.Yumshoq rejim uchun tokining oqish muddati ancha uzoqligi (t_pay>0,1s), kuchning nisbatan kichikligi xosdir. Bunda detal ichida va elektrodlar orasida ancha katta issiqlik almashinuvi yuz beradi.Nuqtali payvandlash rejimiga I_pay, t_pay, F_pay, ba’zan esa F_ch, t_ch, shuningdek, elektrodlar ish yuzasining o‘lchamlari (d_E, R_E) kiradi.Rejimlarni hisoblash, hisoblash-tajriba o‘tkatish va tajriba o‘tkazish usullari bilan aniqlash mumkin. Rejimlarga oid ko‘plab tavsiyalar (odatda jadvallar, nomogrammalar, grafiklar ko‘rinishida) mavjud. Ammo bu rejimlar taxminiy bo‘lib, payvannlashdan oldin tekshirishni, muayyan shart-sharoitni (yuzani hozirlash, yig‘ish, uskunlarning ahvoli va b.) inobatga olish uchun tez-tez tuzatishlar kiritishni talab kiladi.Tuzatishlar kiritish guvoh namunalarda, quyma o‘zakning diametri va rejim parametrlariga bog‘liq holda amalga oshiriladi. Chunonchi, agar diametr yetarli bo‘lmasa, I_pay oshiriladi. Chayqalib to‘kilishning oldini olish uchun F_pay oshiriladi. Agar o‘zakda darzlar bo‘lsa, F_ch oshiriladi.
Natijaviy namunalarni sinash natijalari ijobiy bo‘lib, sifatli birikma hosil bo‘lganda payvandlash rejimi tegishli hujjatlar qayd etiladi va uzelni payvandlashga ruxsat beriladi. Ammo haqiqatan mavjud (real) detallarni payvandlash paytida jarayonga turli noqulay omillar ta’sir qilib, tanlangan rejim parametrlarini amalla o‘zgartirib yuborishi mumkin. Bunday omillarga elektrod ish yuzasining yalpayishini, detallar qarshiligi va payvandlash konturining o‘zgarishini, tarmoq kuchlanishi, pnevmotarmoqdagi havo bosimi o‘zgarishini va hokazolarni ko‘rsatish mumkin. Shu bois har bir aniq holda ushbu noqulay omillar ta’sirini kamaytirish, paramatrlarni barqarorlashtirish yoki ularning avtomatik rostlanishi zarurligi masalasi hal qilib olinadi.
Payvandlash simlari
Payvandlash paychalarining payvandlash paytida erishi, payvandlash joyini to'ldiradigan to'ldiruvchi metall sifatida xizmat qiladi. Payvandlash paychalarining materiali jismoniy xususiyatlari bo'yicha ish qismlarining materialiga mos kelishi kerak. Shunday qilib, mis va qotishmalar GOST 16130-90 ga muvofiq mis va mis asosidagi qotishmalardan sim bilan payvandlanadi. Mis simli navlari - M1, M2 va M3. Alyuminiy va uning qotishmalari GOST 7871-75 bo'yicha alyuminiy va uning qotishmalaridan sim bilan payvandlanadi. Alyuminiy simlar sinflari - AMg, AMg3, AMg5p, AMg6 m va boshqalar.Payvandlash simi GOST 380-94 bo'yicha ishlab chiqariladi. Davlat standarti simlarning uchta guruhini belgilaydi: past uglerodli, o'rta uglerodli va ba'zi past qotishma po'latlarni payvandlash uchun ishlatiladigan uglerod miqdori 0,12% dan kam bo'lgan kam uglerodli simlar; Tel navlari - Sv - 08A va Sv-08. past qotishma, konstruktiv va issiqlikka chidamli po'latlarni payvandlash uchun ishlatiladigan qotishma simlar; xrom, xrom-nikel, zanglamaydigan va yuqori qotishma po'latlarni payvandlash uchun yuqori qotishma simlar.