Avtomobilga tahsir etuvchi kuchlar balansi va uning grafigi

I—I kesim: D_a > ψ₁ da hamma nuqtalar uchun avtomobilg’ I—II—III uzatmalarda v_a1 tezliklar diapazonida harakat qilishi mumkin. III uzatmada avtomobilg’ v_a1 dan v_amax gacha tezliklar diapazonida sekinlashib harakatlanadi.
II—II kesim: avtomobilg’ hamma uzatmalarda tezlikning v_amin - v_amax diapazonida harakat qilishi mumkin. Uchinchi uaatmada D_aIII>> ψ₂ bo’lgani uchun, avtomobilg’ v_aIImax tezligiga ega bo’ladi.
III-III kesim: D_aImax< ψ₃ bo’lgani uchun, avtomobilg’ bu yo’lda xech qanday uzatmada ham harakat qila olmaydi. Birinchi uzatmada ketayotgan avtomobilg’ shu yo’lga tushib qolsa, harakati sekinlashib, to’xtab qoladi.
IV—IV kesim: yo’lning ushbu qarshiligi dinamik faktor chizig’ini ikki nuqtada kesib o’tadi. Avtomobilg’ I uzatmada bemalol harakat qiladi, II uzatmaning v_a2- v_a3 tezliklar dianazonida harakat qilish shartini to’laroq ko’rib chiqamiz.
V—V kesim: avtomobilg’ I, II uzatmalarda, D_aI > D_aII > ψ₅ bo’lgani uchun tezlik diapazonida bemalol harakatlanishi mumkin. D_amax= ψ_max nuqtada esa (14-rasm) avtomobilg’ kritik v_akrtezlikka ega bo’ladi. Avtomobilg’ mahlum uzatmada, droselg’zaslonkaning mahlum bir ochiq xolatida harakatda bo’lsin. Avtomobilg’ ψ₁ qarshilikka ega bo’lgan yo’ldan v_a1 tezlikda harakatlanayotgan vaqtida yo’lning umumiy qarshiligi ψ₄ bo’lsa, avtomobilning tezligi oshib, v_a3 ga teng bo’ladi. Dinamik faktor esa D_a4= ψ ₄ bo’lguncha kamayadi, natijada avtomobig’ v_a3 tezlik bilan tekis harakat qila boshlaydi. Agar umumiy qarshiligi ψ₄ bulgai yo’ldagi harakatda qo’shimcha qarshilik mavjud bo’lsa, tezlik kamayib dinamik faktor ortib boradi va D_a= ψ₁ bo’lganda tezlikning qiymati v_a2 bo’lib, ortishdan to’xtaydi. Dmak, v_akr dan katta tezliklarda ψ o’zgarishidan kathiy nazar, avtomobilning turgun harakat xolati avtomatik ravishda ushlab turiladi va u turgun harakat diapazoni xisoblanadi.
Agar avtomobilg’ v_akr yoki undan kichik v_a2 tezlik bilan harakatlansa, yo’lda xosil bo’lgan ψ₁qarshilik ψ₁> ψ₄ bo’lgani uchun tezlanishni kamaygirishi va dinamik faktorni oshirishi kerak. Grafikdan dinamik faktorning va tezlikiing oshganligini ko’rish mumkin. SHunday qilib, v_a2-v_akr tezlik diapazonida, yetakchi g’ildirakka qo’shimcha kuch berilmasa, avtomobilning turgun harakat qilishn mumkin emas. Bu xol bo’lmasligi uchun xaydovchi dinamik faktorni oshirish maqsadida uzatmalarga kichik uzatmani qo’shadi, natijada avtomobilning harakat turgunligi saqlanib qoladi.
Xulosa qilib aytganda, v_a≥v_akr da harakat turgun, v_a≤v_akr da esa noturgun bo’ladi. SHuning uchun v_akr tezligi tortish shartlari bo’yicha kritik tezlik deb ataladi.
Dinamik harakteristika grafigida yana bir masalani ko’rib chiqish zarur. Yetakchi g’ildirak shataksiramasdan g’ildirashi uchun R_kmax=Rφ sharti bajarilishi kerak.
Tishlashish xisobga olgandagi dinamik faktor D_φ:
Dφ=Rk-Rw/Ga=Rφ-Rw/Ga=G2 φ-Rw/Ga (37)
Agar R_w=0 bo’lsa, Dφ=G₂/G_a φ bo’ladi.
Bu yerda G₂—avtomobilning ketingn o’qiga tushgan og’irlik; φ — tishlashnsh koeffitsienti,
Avtomobnlning yetakchi g’ildiraklari shataksiramasdan harakatlanishi uchun D_φ > D_a shart bajarilishi kerak. Bu shart 14-rasmda ko’rsatilganidek grafikning shtrixlangan qismida bajariladi.