Автомобилларда юк ва пассажирлар таши асослари

6 .2 . Автомобиллар саройи ва уидаи фойдаланиш
А в т о т р а н с п о р т с а р о й и д е й ил га н д а у н и н г и х т и ёр и д аги
а в т о м о б и л л а р , т и р к а м а ва я р и м т и р к а м а л а р т у ш у н и л а д и . 
У л ар ўз н а в б а т и д а т у р л а р и , м а р к а л а р и ва т р а н с п о р т в о ­
с и т а л а р и м и к д о р и б и л а н х а р а к т е р л а н и б , т а ш и ш б и л а н
б о ғ л и қ и ш л а б ч и қ а р и ш д а с т у р и н и т ў л и қ б а ж а р и ш га қ а р а - 
ти л ган д и р . Т р а н с п о р т во си т ал ар и ту р лар и ва м одел л ар и а в ­
т о т р а н сп о р т с а р о й и н и н г о л д и га қ ў й и л га н в а з и ф а ҳам да б а ­
ж а р и л и ш и л о з и м бўлган и ш л а р га б о гл и к д и р .
Т р а н с п о р т в о с и т а л а р и н и н г м и к д о р и й т а в с и ф и б ар ч а 
а в т о т р а н с п о р т с а р о й л а р и уч ун у м у м и й б ў л и б , қ у й и д аги
э л е м е н т л а р д а н и б о р атд и р :
А ҳ — ҳ и собдаги ёк и и н в е н т ар ки то б и д а ҳи со б д а турувчи 
а в т о м о б и л л а р ва т и р к а м а л а р н и н г у м у м и й с о н и .
Ҳ и с о б д а г и а в т о м о б и л л а р т е х н и к ҳ о л а ти га к ў р а э к с ­
п л у ат ац и я қ и л и ш г а т а й ё р (А э.т ) ва ку н д а во м и д а т аъ м и р д а 
ё к и т е х н и к х и з м а т к ў р с а т и ш д а ту р у в ч и а в т о м о б и л л а р г а
(А т .т .) б ў л и н а д и , я ъ н и А ҳ = А э.т. + А т.т.
А м а л д а э к с п л у а т а ц и я га т а й ё р а в т о м о б и л л а р ҳам б а ъ - 
з и с а б а б л а р г а к ў р а т ў л а и ш л а т и л м а й д и . У л а р н и н г б и р
қ и с м и т у р л и с а б а б л а р ( ё н и л г и , м о й , а в т о ш и н а , а к к у м у ­
л я т о р й ў қ л и г и , ҳ а й д о в ч и л а р н и н г й ў қ л и г и ё к и б е т о б л и г и ,
77

---

й ў л л а р д а н ф о й д а л а н и б б ў л м а с л и г и ва ҳ .к л а р ) г а к ў р а 
б е к о р т у р и ш и м у м к и н . Б и н о б а р и н : А э .т . = А э + А б .т .
Д см ак , сарой ҳисобидаги автом обиллар Л ҳ = Лэ + + А т.т. 
+ А б .т. д а н и б о р а т б ўлад и .
Ҳ ар б и р сарой д аги авто м о б и л ь, ти р к ам а ҳамда я р и м т и р ­
к а м а м аълум д а в р (р е ж а д а ги ёк и ҳ и с о б и й ) и ч и д а э к с п л у а - 
т а ц и я д а , б е к о р т у р и ш д а ва т а ъ м и р д а б ў ли ш и м у м к и и . Ш у - 
н и н г у ч у н , са р о й д а ги б ар ч а К стен д арь к у н л ар ўз н ав б ати д а 
A K
k
= A K 3 + А К б .т. + А К т.т. б ў лад и .
1 -м исол. Б и р ой (30 ку н ) м о б а й н и д а а в т о т р а н с п о р т к о р - 
х о н а с и д а ги 5 та а в т о м о б и л ь учун к а л е н д а р ь к у н л ар (К к ) 
қ у й и д аги ч а б ў л си н (3 -ж ад вал):
3-жадвал
С а р о й д а ги а в т о м о б и л л а р н и н г к а л е н д а р ь к у н л а р д а бў л и ш и