Автомобилларда юк ва пассажирлар таши асослари

v T l O - T
М исол. Ю к к ў т а р у в ч а н л и г и 7 т л и а в т о м о б и л ь б и р о й
(К к = 3 0 ) м о б а й н и д а қ у й и д аги к ў р с а т к и ч л а р б и л а н и ш л а - 
ганда: а в т о м о б и л ь с а р о й и д а н ф о й д а л а н и ш к о э ф ф и ц и е н ­
ти а и(| = 0 ,8 , ў р т а ч а и ш р е ж и м и Т нш= 1 4 с о а т , й ў л д а н ф о й ­
д а л а н и ш к о э ф ф и ц и е н т и /3= 0,9, ю к к ў т а р и ш қ о б и л и я т и - 
д а н ф о й д а л а н и ш к о э ф ф и ц и е н т и > /^=1,0, т е х н и к ҳ а р а к а т
т е зл и г и У т= З О к м /со ат , ю к л и қ а т н о в м а с о ф а с и 1юк= 5 4 км , 
о р т и ш ва т у ш и р и ш д а т у р и ш в а қ т и toT= 0 .8 с о а т б ў л ган д а 
қ а н ч а ҳ аж м д аги ю к т а ш и л и ш и н и а н и қ л а ш к е р а к .
Е ч и м и :
а в т о м о б и л н и н г к а л е н д а р ь д а в р д а г и э к с п л у а т а ­
ц и я д а б ў ли ш к у н л ар и :
К = К к • а н,,= 30 0.8 = 24 кун.
А в т о м о б и л н и н г б и р к у н л и к иш у н у м и :
о
- днУ стТ„шРУт _ 7 • 1.0 • 14 • 0 .9 • 30 _ .<■
V
k
l K, K+PVTt 0_ T 
54 
+ 0 , 9 - 9 - 3 0 0 . 8
Б и р о й м о б а й н и д а а в т о м о б и л ь
Q
k
к , = 35 к м 24 т = 840 т
ю к т а ш и р э к а н .
109

---

(43) 
ва (44) ф о р м у л а л а р д а н к ў р и н и б т у р и б д и к и , т р а н с ­
п о р т в о с и т а л а р и н и н г б и р к у н л и к и ш у н у м и га а в т о м о б и л ­
л а р н и н г и ш д а б ў ли ш в а қ т и (Т иц|) к а т т а т а ъ с и р қ и л а р э к а н . 
А гар б и р о р а в т о т р а н с п о р т с а р о й и кун д а в о м и д а 7 с о а т , 
и к к и н ч и с и э с а 11 с о а т и ш д а б ў л с а , у л а р д а г и т р а н с п о р т
в о с и т а л а р и н и б и р к у н л и к и ш у н у м и б ў й и ч а т а қ қ о с л а б
б ў л м а й д и . Б у н д ай ҳ о л л ар д а т р а н с п о р т в о с и т а л а р и ҳ ар б и р
с о а т и ш д а б ў л га н д а ги и ш у н у м и б и л а н ў за р о т а қ қ о с л а н и -
ш и л о з и м . Ш у н и н г уч ун б и р к у н д а в о м и д а г и т р а н с п о р т
в о с и т а л а р и н и н г и ш у н у м и , у л а р н и н г и ш д а б ў л и ш ў р т а ч а
с о а т л а р и г а б ў л и н и б , у л а р н и н г б и р с о а т л и к и ш у н у м и (W ) 
а н и к д а н а д и . А гар т у р л и т а ҳ л и л и ш л а р и у ч у н за р у р б ў л с а , 
р ў й х атд аги ҳ ар б и р а в т о м о б и л н и н г ҳ ам и ш у н у м и а н и қ л а - 
н и ш и м у м к и н .
Т р а н с п о р т во си таси н и н г б и р со атл и к иш ун ум и қуйидаги 
ф о р м у лага б и н о а н ҳи со б л ан ад и :
Б у н д а W Q — т р а н с п о р т в о с и т а с и б и р л и г и н и н г т /с о а т
д а ў л ч а н у в ч и б и р с о а т л и к и ш ун ум и ;
W p — т р а н с п о р т в о с и т а с и б и р л и г и н и н г т к м /с о а т д а 
ў л ч а н у в ч и б и р с о а т л и к и ш у н у м и .
Ю қ о р и д а ги ф о р м у л а л а р г а (43) ва (44) ф о р м у л а л а р д а - 
ги т р а н с п о р т в о с и т а л а р и н и н г 1 к у н л и к и ш ун у м и қ ў й и л - 
са, ю қ о р и д а г и ф о р м у л а н и н г к ў р и н и ш и :
Бу ф о р м у л а л а р г а кў р а а в т о м о б и л ь (а в т о п о е з д )л а р иш
у н у м и га т а ъ с и р э т у в ч и о м и л л а р : т р а н с п о р т в о с и т а с и н и н г
ю к к ў т а р у в ч ан л и ги (q H), ю к к ў т а р у в ч а н л и к д а н ф о й д а л а ­
н и ш к о э ф ф и ц и е н т и (у) , ю к л и қ а т н о в м а с о ф а с и (1юк), 
й ў л д ан ф о й д а л а н и ш к о э ф ф и ц и е н т и (уЗ), о р т и ш -т у ш и р и ш
ЧмУстРУ.
. т / с о ат
(45)
т к м / с о а т
(46)
бўлади.
п о

---

о п е р а ц и я л а р и д а б е к о р т у р и ш в а қ т и ( t ^ ) , а в т о м о б и л н и н г
т е х н и к ҳ а р а к а т т е зл и ги (У т) д ан и б о р а т б ў лад и . Қ а й д э т и л - 
ган уш бу о л ти о м и л ю к т а ш и ш б и л а н б о ғ л и қ б ар ч а э к с ­
п л у а т а ц и о н ш ар о и т л а р н и ўз и ч и д а қ а м р а га н б ў л и б , ам ал д а 
у л ар д ан б и р о р т а с и н и н г ў зг а р и ш и ҳам а в т о м о б и л н и н г иш
у н у м и га т а ъ с и р э т а д и .
О датда, а в т о тр а н с п о р т с а р о й и д а ҳар хил т и п ва м оделли
т р а н с п о р т в о с и т а л ар и б ў л и б , у л а р н и н г ю к к ў т а р у в ч а н л и к - 
л а р и ҳ ам д а и ш у н у м и \ а р хи л б ў л га н и у ч у н а в т о т р а н с п о р т
с а р о й и р ў й х ати д а б о р а в т о м о б и л л а р н и н г б и р а в т о м о б и л ь - 
т о н н а қ у ввати га с о а т л и к и ш ун у м и а н и к д а н а д и :
W° " = i J i v l - ' T /c o a T
(47)
W |г = I 
>т к м / с о а т • 
(48)
*K1K+ P V Tl O - T
(4 5 ),(4 6 ),(4 7 ),(4 8 ) ф о р м у л а л а р н и н а в б а т и б и л а н /5V
t
ва 
y3VTlKiK м и к д о р л а р г а б ў л и н с а , ф о р м у л а л а р к ў р и н и ш и ў зга- 
рад и :
W Q = , q "Ycr 
, т / соат; 
(45')
В Ч +,- т
w d
= —г ^ т — , т к м / с о а т ;
(4 6 1)
l - + I o - r .
P V T 
1 
К) , 
к
W QI = 
YcT— , т / с о а т ;
(47')
‘■«к 
, ♦
pvT+,°-r
Wp, = 
, YaT— , т к м / с о а т ;
(48')
1 
_ L.+ pr.T-
PVT