Avtotransport vositalarida

ar
i v
a av
to
stansiyal
ar
ning
 dar
aj
al
ar
ini aniql
ash
 me
zo
nl
ar
i
Ko
‘r
sa
tk
ic
h
la
r
no
mi
T.
r
A
vto
vo
k
zal
la
r
A
vt
o
sta
n
si
y
al
ar
y
ir
ik
k
at
ta
o
‘r
ta
k
ic
h
ik
I da
ra
ja
II
da
ra
ja
II
I da
ra
ja
IV
da
ra
ja
V
da
ra
ja
1
23
4
56
7
8
9
10
11
B
ir
va
q
tning
o‘z
ida
yo
‘l
o
vc
h
i-
k
ish
i si
g‘
im
i
500 d
an
or
ti
q
300 d
an
500 g
ac
h
a
20
0 d
an
30
0 g
ac
h
a
100 d
an
200 g
ac
h
a
75
d
an
100
ga
cha
50 d
an
75 g
ac
h
a
25 d
an
50
g
ac
h
a
25
25
Bi
r su
tk
ad
a 
jo
‘n
at
is
h
lar
so
n
i —
av
to
tr
an
sp
o
rt
vos
it
al
ari
—
—
—
—
150 da
n
or
ti
q
121 da
n
15
0
ga
cha
71 d
an
120
ga
cha
31 d
an
70
ga
ch
a
3
0
v
a
un-
da
n k
am
2
Ma
’m
u
ri
ya
t b
in
o
si
+
+
+
+
——
—
—
—
3
Yo
‘l
o
vc
h
il
ar
u
chu
n
ku
ti
sh
za
li
+
+
+
+
+
+
ka
ss
a za
li
bil
an
q
o
‘-
sh
il
ga
n
yo
‘l
o
vc
h
il
ar
uc
h
un us
ti
yo
pi
q
ay
vo
n
4
M
ada
niy
-ma
is
h
iy
va
sa
nit
ariy
a-
gig
iy
ena
m
aqs
ad
id
agi
xo
n
al
ar
+
+
+
+
++
+
+
+
5
Ka
ss
a z
al
i
+
+
+
+
++
k
u
ti
sh
za
li
b
ila
n
qo
‘s
h
il
gan
bi
tt
a
ch
ið
ta
so
ti
sh
ka
ss
as
i
bi
tt
a ch
ið
ta
so
ti
sh
ka
ss
as
i
6

---

96
17
-jad
valn
ing davo
m
i
Ha
yd
o
vc
h
il
ar
u
zo
q
v
aq
t
da
m
o
lad
ig
an
xo
n
al
ar
, o
n
a
va
b
ola
x
o
n
as
i,
qo
‘l
yu
ki
n
i
sa
q
la
sh
x
o
na
la
ri
, 
mi
li
ts
iy
a
xo
n
ala
ri
, t
am
ad
d
ixo
n
a 
va
ti
bb
iy
y
o
rd
am
pu
nk
ti
+
+
+
+
+—
—
—
—
7
Y
o
‘l
o
vc
h
il
ar
x
av
fs
iz
lig
in
i
ta
’m
in
la
sh
da
mo
ni
to
r
orq
a
li
k
u
z
a
ti
sh
uc
h
u
n
te
xn
ol
ogiy
a j
ih
o
zl
ari 
o‘r
-
n
at
ilg
an
x
izm
at
xo
n
ala
ri
+
+
—
—
——
—
8
Y
o
‘l
o
vch
il
ar
n
i ch
iq
ar
is
h
va
t
u
sh
ir
is
h
p
err
o
n
la
ri
,
av
to
b
u
sl
ar
n
in
g
r
e
y
sl
a
r
o‘
rt
as
id
a t
o
‘x
ta
b t
u
ra
di-
ga
n
m
ay
d
o
n
ch
al
ar
i,
te
x-
nik
ko‘
ri
kda
n
o‘
tk
az
is
h
va
av
to
bu
s sal
o
n
lar
in
i 
sup
u
-
ri
b-
si
dir
is
h
po
st
la
ri
+
+
+
+
+
+
tex
n
ik
ko
‘r
ik
pos
tida
n
ta
sh
q
a
ri
+
tex
n
ik
ko
‘r
ik
pos
tida
n
ta
sh
q
a
ri
Fa
q
at
y
o
‘-
lo
vc
h
i-
la
rn
i
ch
i-
qar
is
h
va
tu
sh
i-
ris
h
ma
y
-
do
nc
h
al
ari
9
Fa
q
at
y
o
‘-
lo
vc
h
i-
la
rn
i
ch
i-
qar
is
h
va
tu
sh
i-
ris
h
ma
y
-
do
nc
h
al
ari
Sh
ah
ar
tr
an
sp
o
rt
i 
k
ir
ib
k
el
ish
i v
a 
tu
ri
sh
i
u
ch
u
n
mo
‘l
ja
ll
an
ga
n ma
yd
on
-
ch
al
ar
i b
o
r 
vo
k
zal
o
ld
i
ma
yd
o
n
i
+
+
+
+
——
—
10

---

97
— yo‘lovchilar uchun bino;
— yo‘lovchilarni transportdan tushirish va unga chiqarish
uchun perronlardan iborat bo‘lgan ichki maydon;
— avtomobillarni tindirish (otstoy), tozalash va texnik
holatini tekshirish uchun maxsus maydon;
— shoxbekat oldi maydoni (shahar ichi yo‘lovchi trans-
portining kirishi va chiqishi uchun);
— chiðta sotish, nozimlik, ma’lumotlar va boshqa xonalar;
— ovqatlanish va savdo xizmatlari binolari;
— bagaj va qo‘l yukini saqlash xonalari;
— bolali onalar uchun xonalar;
— restoran, qahvaxona, mehmonxona, pochta va telefon;
— tibbiyot xonasi;
— sanuzel;
— isitish va havoni almashtiruvchi qurilmalar uchun xo-
nalar;
— haydovchilar va konduktorlar uchun dam olish xona-
lari;
— 100—200 nafar yo‘lovchiga mo‘ljallangan (bir qavatli)
va yo‘lovchilar soni 300 nafardan ko‘p bo‘lganida ko‘p qavatli
kutish xonasi.
Avtovokzal va avtostansiyalarda piyodalarning harakat
xavfsizligini ta’minlash uchun yo‘lning qatnov qismidan
250—300 mm balandlikda trotuar o‘tkazilgan bo‘lishi kerak.
Avtobuslar perronlarga taroqsimon, narvonsimon yoki
to‘g‘ri chiziq shaklida joylashishi mumkin.
Avtopavilyonlar, odatda, oraliq bekatlarda tashkil etiladi.
Shahar ichi yo‘nalishlarida tashishdan boshqa yo‘nalishlarda
avtopavilyonlar, asosan, chiðta sotish kassalari va yo‘lovchilar-
ning avtobusga chiqish va tushish maydonlaridan iborat bo‘ladi.
Shahar ichi yo‘nalishlarida boshbekatlar shu bekatlardan
harakatni boshlaydigan yo‘nalishlar soniga qarab tashkil etiladi.
Agar oxirgi bekatga faqat bitta yoki ikkita yo‘nalishdagi
avtobuslar keladigan bo‘lsa, bu holda shu bekatlarda yo‘nalish
nozimligi punkti tashkil etilmasligi ham mumkin. Agar oxirgi
bekatdan bir nechta yo‘nalish avtobusi ishni boshlasa yoki
tugallasa, bu holda shu bekatda nozimlik punktini tashkil etish
yaxshi samara beradi. Bugungi kunda Toshkent shahrining
asosiy boshbekatlari qaytadan jihozlanib ishga tushirildi. Bu

---

98
bekatlar barcha hozirgi zamon talablariga javob bera oladi. Bu
bekatlarni tashkil etishda haydovchilar uchun alohida dam olish
joylarining tashkil etilishi yanada yaxshi bo‘ldi. Shahar ichi
yo‘nalishlarida oraliq bekatlar bugungi kunda juda o‘zgarib ketdi.
Hozirda oraliq bekatlar xususiylashtirilib, ularda pavilyonlarning
o‘zida har xil savdo shoxobchalari ham tashkil etilmoqda. Bu
esa, o‘z navbatida, ularni doimo estetik va tozalik jihatdan
yuqori darajada saqlab turish imkonini beryapti.
Takrorlash uchun savollar:
1. Avtobus yo‘nalishlaridagi inshootlar jumlasiga nimalar kiradi?
2. Avtovokzal deganda qanday majmua tushuniladi?
3. Avtostansiya pasportida nimalar ko‘rsatiladi?
4. Avtovokzallar va avtostansiyalar toifasi va darajasiga qarab necha
turga bo‘linadi?
1.11. Maxsus va buyurtma avtobuslarda
tashishni tashkil etish
Ishchi va xizmatchilarni tarmoq avtobuslarida tashish maxsus
avtobuslarda tashish deb ataladi.
Maxsus tashishlarni tashkil etishda tashuvchi yo‘nalishni,
avtobus modelini tanlashga, yo‘nalish masofasini belgilashga,
harakat tezligini me’yorlashga, harakat jadvalini tuzishga va
tasdiqlashga yo‘l harakati xavfsizligi xizmati bo‘limlarining
ruxsatini olishga majburdir.
Jismoniy va yuridik shaxslarning buyurtmasiga yoki boshqa
tashish shartnomalari bo‘yicha bir martalik tashilishi buyurtmali
tashish deb ataladi. Ushbu tashishlar shahar ichida, shahar
atrofida va shaharlararo yo‘nalishlarda ko‘proq qo‘llaniladi, ba’zan
esa xalqaro yo‘nalishlarda ham tashkil etilishi mumkin.
Maxsus tashishlar kun davomida yoki kunning ma’lum
vaqtlarida tashkil etilishi mumkin.
Maxsus tashishlar korxonaning ish faoliyatiga bog‘liq ravishda
ma’lum bir punktlardan korxonalarga, qurilish uchastkalariga,
ish joylaridan yashash joylariga tashilish vaqtini hisobga olib
tashkil etiladi.

---

99
Bu tashishlarda belgilangan yo‘nalish bo‘yicha qatnashdan
og‘ish, harakat tezligini oshirish, avtotransport vositasida belgi-
langan sig‘im me’yoridan ortiq yo‘lovchi tashish, haydovchi-
larning mehnat tartibini va dam olishini buzish qat’iyan man
etiladi.
Kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, maxsus tashishlar, asosan,
kunning tig‘iz soatlariga to‘g‘ri kelar ekan.
Sayohat-ekskursiya, maxsus yoki bir martalik tashishlar
uchun tashkilotlar, korxonalar va fuqarolarga avtobuslar ajratish
shartnomalarni va bir martalik buyurtmalarni rasmiylashtirish
avtomobil transportida yo‘lovchilar va bagaj tashish qoidalariga,
boshqa me’yoriy hujjatlarga muvofiq tashuvchilar tomonidan
amalga oshiriladi.
Shartnomalar va buyurtmalar buyurtmachidan borish joyi,
borish yo‘nalishi, to‘xtash joyi, tashiladigan yo‘lovchilar soni,
tashish uchun mas’ul shaxs (guruh rahbari, ekskursovod)
to‘g‘risidagi ma’lumotlar olinganidan keyin rasmiylashtiriladi.
Avtobusning buyurtmachida bo‘lish muddati, tashish uchun
mas’ul shaxsning familiyasi yo‘l varaqasiga kiritilishi kerak.
Har biriga 30 kishidan ortiq sig‘adigan ikki yoki undan ortiq
avtobuslarda, har biriga 30 kishidan kam odam sig‘adigan uchta
yoki undan ko‘p avtobuslarda yo‘lovchilar tashilganida ularning
harakati kolonna bilan amalga oshiriladi.
Avval aytib o‘tilganidek, tashish uchun hisob-kitoblar, aso-
san, avtobusning ish soati asosida belgilangan tarif bo‘yicha amalga
oshiriladi.