Axborot malumot jarayonida ishlatiluvchi asosiy lug’atlar Guruh: 022-18 guruh Bajardi: Baxriyeva Gulchexra Toshkent 2023 Axborot malumot jarayonida ishlatiluvchi asosiy lug’atlar

Analitik bibliografik tavsif ko‘rinishi:
Hujjat qismi haqida // Manba haqidagi ma’lumot. — Eslatmalar.
Analitik bibliografik tavsif uchun namunalar:

1. 
   Hasanova Sh. Qiz bola hayosi bilan go‘zal // Oila vajamiyat.—2006. 6—12- iyul. ¹ 27.- 5-b.
   
2. 
   Vohidov E. O‘zbegim: (qasida) // Vohidov E. O‘zbegim: She’rlar.—Toshkent, 2005. 41—44-b. O‘smirlar kutubxonasi.
   

Gazetadan olingan hujjatga analitik tavsif berishda nashr manbasi, nashr yili, sanasi ko‘rsatiladi, jurnaldan yoki davomli nashrdan olingan hujjat uchun tavsifda nashr manbasi, nashr yili, chiqish tartib raqami va qaysi sahifalarda bosilgani aks ettiriladi. Ularning hammasi nuqta va chiziq bilan ajratiladi. Agar hujjat bir qancha sonlarda e’lon qilingan bo‘lsa, manbaning nashr yili va tartib raqami nuqta va vergul (;) bilan ajratiladi. Òo‘la asarlar to‘plamlari yoki tanlangan asarlardan olingan hujjatlarni tavsiflashda muallif bitta bo‘lsa, ikkinchi qismda manbadan oldin muallif ko‘rsatilmaydi. Aks holda ko‘rsatiladi. Òaqrizlar va referatlar berilgan hujjatlarni tavsiflashda asosiy nashr haqidagi ma’lumotdan keyin yangi qatordan „Òaqriz“ yoki „Ref.“ deb ko‘rsatiladi va unga analitik tavsif beriladi. Agar taqriz yoki referat sarlavhasiz bo‘lsa, uning sarlavhasi bibliograf tomonidan qo‘yiladi va kvadrat qavsga olinadi.
Annotatsiyalash. Annotatsiyadagi elementlar to‘plami bibliografik tavsifning to‘laligiga, bibliografik axborotning qay darajada tayyorlanganligiga va annotatsiyaning turiga bog‘liq. Ma’lumotnoma annotatsiyasida tavsifdan tushib qolgan sarlavhani aniqlovchi elementlar, faktik yoki qo‘shimcha, hujjatning ahamiyati va mazmuni, shakli va janri, tuzilishi va boshqa xususiyatlari haqida ma’lumotlar beriladi. Òavsiya annotatsiyasida elementlarning har biriga vazifasiga ko‘ra tushuntirish beriladi. Muallif haqidagi ma’lumotda hayoti va ijodining asosiy sanalari, u yashagan davrga qisqa ta’rif, kasbi, mashhur asarlari, yozilish tarixi, joyi, sabablari, uning nashr etilishi, manbalari haqida ma’lumot beriladi. Asarning ilmiy va badiiy qimmatiga ta’rif berayotganda uning ijtimoiy ahamiyati, unga bag‘ishlangan taqriz va referatlarga yo‘llanma, fan va madaniyat arboblarining unga bergan bahosi eslatiladi.
Annotatsiyaning asosiy elementi uning mazmuni haqidagi ma’lumotdir. Annotatsiyada muallif e’tiboridagi sarlavha, mavzu, asosiy masalalar yoritiladi, aks ettirilgan asosiy voqea va masalalarga o‘rin beriladi, asarning asosiy ahamiyatli xususiyatlari, shu mavzudagi boshqa asarlardan farqi haqida aytiladi. O‘quv, ma’lumotnoma, ilmiy-ommabop nashrlar annotatsiyasida bo‘limlar mazmunini to‘la bermasdan, shunchaki nomlarini ko‘rsatib o‘tish mumkin. Materialni berishda uning qay darajada izohlanganini, qisqa yoki to‘la, ommabop yoki ilmiy tilda, jonli, qiziqarli yoki, aksincha, quruq berilganini ko‘rsatish lozim, shuningdek, badiiy uslubi ham ko‘rsatiladi. Kitobxonlik guruhiga ko‘ra maqsadini ko‘rsatishda asarning ilmiy, o‘quv, ishlab-chiqarish faoliyatidagi va mustaqil bilim olishdagi o‘rni ko‘rsatiladi. Badiiy-poligrafik va tahririy-nashriy bezatilishi haqidagi ma’lumot illustratsiyalar soni, ularning mazmuni, ahamiyati, chizmalar, badiiy bezaklardan iborat. Bundan tashqari, annotatsiyada ma’lumot-qidiruv apparati, kitob ichi bibliografiyalari haqida ham axborot berish lozim.
Annotatsiyalash mas’uliyatli jarayon bo‘lib, quyidagicha bosqichma-bosqich olib boriladi:
1. Asar matnini tahlil qilish; 2. Qo‘shimcha manbalarni o‘rganish; 3. Asar mohiyatini ta’riflovchi ma’lumotlarni to‘plash; 4. Annotatsiyani badiiy tahrir qilish va rasmiylashtirish.