Axborot texnologiyalari va uning turlari

Axborot qidiruv intellektual tizimlari muammoga yo’naltirilgan (faktografik) berilganlar bazasi bilan, tabiiy tilga nisbatan grammatik va leksik chegaralangan, muloqot qilish tizimlari hisoblanadi. Bunday tizimlar uchun bilimlar omboridan tashqari, muammo sohasida bilimlarni taqdim etishning semantik modelini amalga oshiruvchi lingvistik protsessordan foydalanish xarakterlidir.

Tadqiqot tizimlari, hozirgi kunda, intellektual tizimning jadal rivojlanayotgan sinflaridan biri hisoblanadi. Bu tizimlar, birinchi navbatda, ilm-fan va texnikaning matematika kam formallashgan sohalarida rivojlana boshladi. Masalan, sport, tibbiyot, geologiya, biologiya va boshqalar.

Tadqiqot tizimlari, hozirgi kunda, intellektual tizimning jadal rivojlanayotgan sinflaridan biri hisoblanadi. Bu tizimlar, birinchi navbatda, ilm-fan va texnikaning matematika kam formallashgan sohalarida rivojlana boshladi. Masalan, sport, tibbiyot, geologiya, biologiya va boshqalar.

Mantiqiy-hisob tizimlari masalalarning boshlang’ich ma’lumotlari matematik modellarining murakkabligidan qat‟iy nazar, boshqaruv va loyihalash masalalarini yechish imkonini beradi. Bunda, hisoblash jarayoni bosqichida, foydalanuvchiga muloqot rejimida nazorat qilish imkoniyatini taqdim etadi. Umumiy holda, muammoning bayoni bo’yicha, predmet sohasi tilida matematik modelini avtomatik qurish va funksional masalalarning tuzilishidan ishchi dasturlarni tahlil qilishni ta’minlaydi.

So’nggi vaqtlarda gibrid tadqiqot tizimlar maxsus sinf sifatida ajratilmoqda. Bunday tizimlar axborot-qidiruv, tadqiqot, mantiqiy-hisob tizimlarining eng yaxshi tomonlarini o’zida jamlashi zarur. Gibrid tadqiqot tizimlarni ishlab chiqish sohasi boshlang’ich bosqichda turibdi.

Tizimlar bir-biridan tarkibi va qanday maqsadda qoʻllanilishi bilan ajratiladi. Har xil elementlar va har xil maqsadlarda qoʻllaniladigan tizimlarga misollar keltiramiz (1.1-jadval):

Tizimlar