Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

E ndi о ‘qitish metodikasini ко ‘rib chiqamiz.
Metodika-metod va usullarning yig‘indisidan iborat b o‘lib, 
qandaydir 
harakatni 
amalda 
bajarilishidir. 
0 ‘qitish 
metodikasida u yoki bu fanni o ‘rganish haqida tushuniladi.
Adabiyotlarda shunday so‘z talqini 
uchraydi 
“0 ‘qitish 
metodikasi”, “0 ‘rganish metodikasi”. Bu ikki tushuncha ham 
amalda 
teng 
huquqlidir. 
Chunki 
o ‘qitish-bu 
o ‘rgatilganni 
faoliyatini, o ‘rgatish esa ularni birgalikdagi faoliyatidir. 0 ‘qitish 
metodikasining metodologik asoslari bilim nazariyasi b o ‘lib, 
umumiy qonuniyatlami, inson atrofida sodir b o ‘layotgan, uni o ‘rab 
turgan dunyo shakli va metodlarni o ‘rganadi.
0 ‘qitish metodikasi o ‘quv fani sifatida b o ‘lg‘usi muxandis- 
pedagogga quyidagini tushuntirish kerak:
Qanday va nimaga о ‘qitish, qanday ketma-ketlikda va nimaga 
shunday o ‘qitiladi, boshqacha emas? U nafaqat metodlarning bilim 
ta ’lim mazmunini, o ‘qitilayotgan fanlar majmuasini o ‘z ichiga 
oladi. 0 ‘qitish metodikasi fani maxsus va ishlab chiqarish ta ’limi 
fanlari 
kasb-hunar 
maktabiari 
va 
kollejlarda 
o ‘qitiladigan 
predmetlami bir butun guruhlar sifatida birlashtiradi.
“Kasbiy 
pedagogika 
faoliyatiga 
kirish” 
o ‘quv 
kursida 
talabalarga mutaxassislik fanlarini ishlab chiqarishiga tadbiq 
etilgan holda o ‘quvchilarga o ‘qitish metodlarini o ‘rgatishdan 
iborat. 
0 ‘quv jarayonida tarbiyaviy 
ishlami 
olib 
borish, 
mutaxassislikka 
b o ‘lgan 
qiziqishlarini 
shakllantirish 
va 
qobiliyatlarini rivojlantirish kasb-hunar kolleji o'quv dasturlari 
ham da hujjatlami to ‘g ‘ri yuritish kabi muammolami yechishga 
yordam beradi.
Intellektual hamda sanoati taraqqiy etgan mamlakatlarda 
t a ’lim tizimining bosh maqsadi -  bu raqobatbardosh tovarlar 
yetishtirish va yuqori malakali kadrlar tayyorlash orqali raqobatga 
qodir 
xizmatlami 
k o ‘rsatishdir. 
Bu 
mamlakatlarda 
kasbiy 
ta ’limning iqtisodiy xizmatlari jam iyat taraqqiyotida tobora katta 
ahamiyat kasb etmoqda. Yuqori malakali kadr tayyorlashda ta ’lim,

---

ilm-fan va ishlab-chiqarish qay darajada o‘zaro bog‘langan, o ‘zaro 
hamkorlikka erishgan b o ‘lsa, professional ta ’limdan foyda 
shunchalik k o ‘p bo'ladi.
AQSH, Fransiya, Yaponiya kabi intellektual va sanoati 
rivojlangan bir qator davlatlar tajribasining tahlili k o ‘rsatishicha 
’oarcha pog‘onalarda yetishtiriladigan kadrlar raqobatbardoshliligi 
va kadrlar tayyorlashning sifati:
- ta ’lim, ilm-fan va ishlab chiqarishning o ‘zviy boglanganligi;
- fan-texnika, texnologiya va iqtisodiyot borasidagi erishilgan 
eng so‘nggi yutuqlarga asoslanib ishlab chiqilgan kasbiy ta ’lim 
dasturlari hamda ta ’lim muassasalari turlarining rang-barangligi;
- professional ta ’lim tizimini iqtisodiyotning ustuvor va foyda 
keltiruvchi f.armog‘iga asoslanganligi;
- ta ’lim muassasalarini zamonaviy o ‘quv-uslubiy adabiyotlari 
hamda moddiy-texnikaviy bazasi bilan ta ’mmlanganligi;
- professional ta ’lim tizimiga yuqori malakali o ‘qituvchilar va 
mutaxassislami jalb qilinganligi;
ta ’lim 
jarayonining 
informatsiyalashtirilganligi 
va 
kompyuterlashtirilganligi;
- kadrlar tayorlash sifatini xolisona baholash va nazorat qilish 
tizimining qo'llanilganligi;
- intellektni o ‘lchash va baholash, qobiliyat va shaxsiy 
sifatlami o ‘lchash va baholash, ulam ing o ‘sishi muammolari 
b o ‘yicha, shuningdek kasbga y o ‘naltirish muammolari bo'yicha 
psixologik-pedagogik 
izlanishlar, 
tadqiqot 
ishlarining 
bajarilganligi;
Xorijiy mamlakatlar va respublikamiz tajribasidan kelib 
chiquvchi fikr-mulohazalar va xulosalar hamda yuqorida zikr 
etilganlar, 0 ‘zbekiston Respublikasi hayotining barcha sohalarida 
olib borilavotganligi islohotlar siyosatining beshta tamoyili kadrlar 
tayyoriash M illiy dasturiga asos qilib olingan.
Kadrlar hayotiy siklining uchta asosiy bosqichida ulaming 
malakasi yuqori b o iish in i ta ’minlashga kompleks yondoshish 
M illiy dastur strategiyasining negizida yotadi.
Birinchi bosqichda kadrlarga b o ‘lgan ehtiyoj bashorat qilinadi 
va 
shaxs, 
jam iyat 
va 
rivojlanayotgan 
bozor 
iqtisodiyoti
13

---

ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda muayyan talablar aniqlanadi. 
Bunda oldindan aniqlanuvchi ildam malaka saviyasi o ‘rganiladi.
Ikkinchi bosqichda kadrlar tayyorlash amalga oshiriladi. Bunda 
o ‘rnatiIgan malaka saviyasi ta ’minlanadi va nihoyat, uchinchi 
bosqichda kadrlardan kasbiy faoliyati doirasida foydalanish bilan 
bog‘liq bosqichda ta ’minlangan malaka saviyasi qo‘shimcha kasbiy 
ta ’lim (yoki o‘zi mustaqil bilim olish) miqyosida davriy ravishda 
yangilanishi va ortib borishi kerak b o ‘ladi.