Axborot tizimlari nazariy asoslari magistratura mutaxassisliklari uchun o

Telekommunikatsion texnologiyalar 
Hisoblash tizimlarining rivojlanishi natijasida kompyuter tarmoqlari 
arxitekturasining quyidagi turlari shakllandi: 
Bir rangli arxitektura (bir nechta kompyuter uchun bir tizimli blok). 
Bir rangli arxitekturada hisoblash tizimining barcha manbalari, axborot 
ham, meynfreym (main frame – EHM markaziy bloki) deb nomlanuvchi 
markaziy EHMda jamlangan. Asosiy kirish vositasi sifatida, markaziy 
EHM bilan kabel orqali ulangan, bir turli alfavit-raqamli terminallardan 
foydalanilgan. 
«Mijoz-server» klassik arxitekturasi. Bu arxitekturada ishchi stantsiya 
va tarmoq serveri o„rtasida quyidagi modellar ajratiladi: 
a)
masofaviy ma‟lumotlarga kirish modeli (yuqori bo„lmagan 
samaradorlik, axborotlarga ishchi stantsiyalarda ishlov beriladi); 
b)
berilganlarni boshqarish serveri modeli – ma‟lumotlardan tashqari 
manba menejeri joylashadi (masalan, BBBT (bedrilganlar bazaini 
boshqarish tizimi) –maxsus kirish operatorlari (SQL) orqali 
ta‟minlanadi); 
c)
kompleks server modeli (ishlov berish holatida vaqt bo„yicha 
axborot hajmi o„zgarmaydigan holatlarida foydalanish maqsadga 
muvofiq); u katta hajmli va vaqt bo„yicha o„suvchi axborotlarga 
ishlov berishga yo„naltirilgan katta tarmoqlar uchun optimal 
hisoblanadi; 
d)
uch bo„g„inli «mijoz-server» arxitekturasi (birinchi bo„g„in mijoz 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

93 
– kompyuter, ikkinchisi – «ro„yxatlar» serveri, uchinchi – 
ma‟lumotlarni boshqarish serveri). 
Web-texnologiyaga asoslangan «mijoz-server» arxitekturasi. Web-
texnologiyaga ko„ra, serverning ishchi stantsiyasida bajarilishini 
vizuallashuvchi va navigatsiya dasturi (Web-navigator, Web-brauzer) 
yordamida hujjatlar joylashtiriladi. Texnologiyada gipermurojaat tizimi 
mavjud.