Axborot tizimlari

A(t) ham o’zgarib boradi. 
H’ (t’) 

 H (t) M 
Tashqi muxit bilan bo’ladigan aloqasiga qarab ochiq yoki yopiq tizimlar 
bo’lishi mumkin. Ochiq tizimlar tashqi muxit bilan aktiv aloqada bo’ladi. YOpiq 
tizimlarning elementlari esa tashqi muxitdan ta’sirlanmaydi. 
Axborot tizimini ishlab chiqishdan maqsad – tashkiliy loyihalashtirish, 
texnologik va hokazo jihatlarini hisobga olgan holda tizim faoliyatining 
samaradorligini oshirishdir. 

---

58 
Tizimlar tarkibi hamda asosiy maqsadlariga ko’ra farqlanadi. Quyida 4.1-
jadvalda turli elementlardan iborat bo’lgan va turli maqsadlarga qaratilgan bir qancha 
tizimlar namuna sifatida keltirilgan. 
4.1 - jadval 
Tizimlar namunasi 
Tizim 
Tizim elementlari 
Tizimning 
asosiy 
maqsadi 
Iqtisodiy ob’ekt 
Odamlar, jihozlar, materiallar, bino 
va hakozo 
Tovar 
ishlab 
chiqarish 
Kompyuter 
Elektron 
va 
elektromexanik
elementlar, aloqa tarmoqlari va 
hokazo 
Ma’lumotlarni qayta 
ishlash 
Telekommuni-
katsiya tizimi 
Kompyuterlar, 
modellar, 
kabel, 
tarmoq dasturiy ta’minot va hokazo 
Axborot uzatish 
Axborot 
tizimi 
Kompyuterlar, kompyuter tarmoqlari, 
axborot va dasturiy ta’minot, odamlar 
Kasbiy 
axborot 
ishlab chiqarish 
 
4.2. Iqtisodiy obьektni boshqarishning avtomatlashtirilgan axborot tizimi 
Tashkiliy tizim – boshqarish, shuningdek, tashkiliy tuzilma, maqsadlar, 
boshqarish samaradorligi va xodimlarni rag’batlantirish qoidalari mezonlari uchun 
foydalanadigan, xodimlarning yurish-turishi va texnik vositalarning ishlatilish 
tartibini belgilovchi qoidalar yig’indisidir. 
Tashkiliy tizimlar ishlab chiqarish vositalaridan foydalanuvchi kishilar 
jamoasining ishlab chiqarish faoliyatini boshqarish uchun mo’ljallangan. Oxirgisi 
ancha muhim holat hisoblanadi, chunki tashkiliy tizimlar texnik vositalarning o’ziga 
xosligini, xususan, boshqaruv vositalarini hisobga olishi lozim.
Tizimda boshqaruv ob’ekti – bu muayyan moddiy zahiralarga ega va aniq 
mahsulotni olishga yo’naltirilgan ishlab chiqarish operatsiyalarini bajaruvchi vazirlik, 
idora, korxona, tsex, ishlab chiqarish, uchastkalar, ijrochilar jamoasi yoki ayrim 
shaxslardir. Boshqaruv ob’ektining faoliyati ishlab chiqarish jarayoni chog’idagi turli 
holatlardagi vazifalarni amalga oshirishga bo’ysindirilgan.
Boshqaruv organi ob’ektni boshqarish uchun tashkiliy tizimdan foydalanuvchi 
shaxs yoki shaxslar guruhi sanaladi. 
Axborot tizimlari axborot va axborot texnologiyalari kabi jamiyat paydo 
bo’lgan vaqtdan buyon mavjud, chunki uning har qanday rivojlanish bosqichida 
boshqaruvga ehtiyoj bo’ladi. Boshqaruv uchun esa tizimlashtirilgan, oldindan 
tayyorlangan axborot talab qilinadi.
Axborot tizimi tegishli iqtisodiy ob’ektlar (ob’ektlar)da faoliyat ko’rsatuvchi 
va turlicha tuziluvchi axborotlar majmui uning axborot tizimini tashkil etadi.