Axborot tizimlari

Tashkillashtirish - normativ hujjatlar kompleksi va tashkiliy tuzilmani ishlab 
chiqish; shtat jadvali, bo’limlar, laboratoriyalar va x.k. 
Hisobga olish - bu funksiya firma yoki tashkilot ko’rsatkichlarining metod 
va formalarini ishlab chiqadi. Masalan; buxgalteriya hisoboti, moliyaviy hisob- 
kitob, Boshqaruv hisoboti va boshkalar. 
Tahlil (analiz) - rejalashtirilgan vazifalarni qay darajada bajarilganligini 
aniqlaydi 
Tashkiliy tizim -boshqarish, shuningdek, tashkiliy tuzilma, maqsadlar, 
boshqarish samaradorligi va xodimlarni rag'batlantirish qoidalari mezonlari uchun 
foydalanadigan, xodimlarning yurish-turishi va texnik vositalarning ishlatilish 
tartibini belgilovchi qoidalar yig'indisidir. 
Tashkiliy tizimlar ishlab chiqarish vositalaridan foydalanuvchi kishilar 
jamoasining ishlab chiqarish faoliyatini boshqarish uchun mo'ljallangan. Oxirgisi 

---

ancha muhim holat hisoblanadi, chunki tashkiliy tizimlar texnik vositalarning o'ziga 
xosligini, xususan, boshqaruv vositalarini hisobga olishi lozim. 
Tizimda boshqaruv ob'ekti - bu muayyan moddiy zahiralarga ega va aniq 
mahsulotni olishga yo'naltirilgan ishlab chiqarish operatsiyalarini bajaruvchi vazirlik, 
idora, korxona, sex, ishlab chiqarish, uchastkalar, ijrochilar jamoasi yoki ayrim 
shaxslardir. Boshqaruv ob'ektining faoliyati ishlab chiqarish jarayoni chog'idagi turli 
holatlardagi vazifalarni amalga oshirishga bo'ysindirilgan. 
Boshqaruv organi ob'ektni boshqarish uchun tashkiliy tizimdan foydalanuvchi 
shaxs yoki shaxslar guruhi sanaladi. 
Tashkiliy tizimlar avtomatlashtirilgan yoki avtomatlashtirilmagan bo'lishi 
mumkin. 
Tashkiliy tizimlar bir qator o'ziga xos xususiyatlarga ega. Dastlabki o'ziga 
xosligi shuki, tizimning asosiy elementi murakkab, faol tizim bo'lgan insondir. Inson 
yurish-turishi, xulqi jihatlarining amaliy talablarini bayon etuvchi norasmiy 
modellarini tuzish juda murakkab, ba'zan esa iloji yo'q. Ayni paytda inson tashkiliy 
tizimlarda qaror qabul qiluvchi shaxs (QQSh) hisoblanadi. 
Tashkiliy tizimlarning ikkinchi o'ziga xosligi - ko'p maqsadli ishlash 
xususiyatidir. Ushbu tizimlar faoliyatining samaradorligi umuman olganda ham uning 
kichik tizim va elementlarini tashkil etuvchilariga ko'ra ko'plab miqdordagi texnik, 
iqtisodiy va ijtimoiy ko'rsatkichlar bilan belgilanadi. Samaradorlikni baholashning 
ko'pqirraligi ko'pgina o'zaro bog'liq jihatlar bo'yicha boshqarishni tashkil etish 
zaruriyatiga olib keladi. Bunda tizimning boshqa elementlari bilan moddiy va axborot 
jihatdan o'zaro ta'sirini tashkil etish talab etiladi. 
Uchinchi o'ziga xoslik - tashkiliy tizimlarning uzluksiz rivojlanishini o'z ichiga 
oladi, u yangi ehtiyojlar paydo bo'lishi, bu ehtiyojlarni tashqi va ichki shart- sharoit 
hamda o'zgarishlar bilan bog'liq holda qondirish yo'llarini takomillashtirishdan iborat. 
Oqibatda, ob'ektlar tarmoqlari doimiy o'zgaradi, uning elementlari o'rtasida yangi 
aloqalar paydo bo'ladi. Shuningdek, ham alohida ob'ekt, ham umuman tizim sifatida 
boshqarish tizimi o'zgaradi. 
Axborot tizimlari axborot va axborot texnologiyalari kabi jamiyat paydo 
bo'lgan vaqtdan buyon mavjud, chunki uning har qanday rivojlanish bosqichida 
boshqaruvga ehtiyoj bo'ladi. Boshqaruv uchun esa tizimlashtirilgan, oldindan 
tayyorlangan axborot talab qilinadi. 
Axborot tizimi tegishli iqtisodiy ob'ektlar (ob'ektlar)da faoliyat ko'rsatuvchi va 
turlicha tuziluvchi axborotlar majmui uning axborot tizimini tashkil etadi.