Axborot xavfsizligi” kafedrasi «Malumotlarni shifrlash va deshifrlash dasturini ishlab chiqish» mavzusida individual loyihasi 1 Raislar

Imito Himoya (Message authentication)— Yuborilayotgan axborotga tashqaridan o'zgaritirish kiritilshidan himoya qilish.

Imitokod (Message authentication code)— Yuborilayotgan axborotga tashqaridan o'zgaritirish kiritilshidan himoya qilish uchun unga qo'shib yuboriladigan axborot. Imitokodyuborilayotgan axborot va kalitga bog'liq holda tanlanadi.

Simmetrik shifr (Symmetric-key algorithms)—Shifrlash va shifrni ochish uchun bitta va aynan shu kalitdan foydalaniladigan shifrlash.

Assimmetrik shifr, Ochiq kalitli shifr (Public-key cryptography)— Axborot ochiq kalit yordamida shifrlanadi, ochiq kalit barchaga oshkor qilingan bo'ladi, shifrni ochish esa faqat yopiq kalit yordamida amalga oshiriladi, yopiq kalit faqat qabul qiluvchiga ma'lum bo'ladi.

Hesh funksiya (Hash function)— Ixtiyoriy uzunlikdagi xabarni aniq bir uzunlikdagi sonlardan tashkil topgan xabar ko'rinishiga o'tkazuvchi funksiya.

RC4 – uzluksiz shifrlash algoritmi bo‘lib, u SSL(Secure Sockets Layer) pratakoli va WEP (simsiz tarmoqlarda xavfsizlikni ta’minlashda) keng yaratilgan va shuning uchun RC4(Rivest Cipher 4) deb nomlangan.
foydalaniladi. RC4 uzluksiz shifrlash algoritmi Ron Rivest tomonidan 1987 yilda
Shaxsiy ma'lumotlar o'g'irlash muammosi tinch-totuv tsivilizatsiyaga aylandi. Foydalanuvchiga oid ma'lumotlar barcha va har xil hollarda olinadi: birining roziligi so'ralgandan so'ng (ijtimoiy tarmoqlar, operatsion tizimlar, kompyuter va mobil ilovalar), boshqalari ruxsatsiz va talab qilmasdan (har qanday tajovuzkorlar va ma'lum shaxs haqidagi ma'lumotlardan foyda ko'rgan tadbirkorlar). Har qanday holatda, juda yoqimli va har doim xavfli ma'lumot bilan birga, sizning yoki ish beruvchingizga shaxsan zarar etkazadigan noto'g'ri qo'llarga tushib qolish xavfi mavjud: rasmiy hujjatlar, xususiy yoki korrespondentsiya, oilaviy rasmlar ...
Lekin sızıntıları qanday qilib oldini olish mumkin? Bu erda folga qopqog'i yordam bermaydi, garchi bu shubhasiz, chiroyli hal. Ammo umumiy ma'lumotlar shifrlash yordam beradi: shifrlangan fayllarni ushlash yoki o'g'irlash, josuslar hech narsa tushunmaydi. Buni siz barcha raqamli faoliyatingizni mustahkam kriptografiya bilan himoya qilishingiz mumkin (shifrlanganlar doimiylik deb ataladi va mavjud hisoblash kuchi bilan ularni buzish insonning umr ko'rish davomiyligidan kam vaqt talab qiladi). Bu erda 6 ta amaliy retsept mavjud.
Veb-brauzer faoliyatini shifrlash. Butunjahon tarmog'i sizning so'rovingiz yandex.ru kabi yaqin joylashgan saytlarga (masalan, "yod") o'tib ketadigan ko'plab kompyuterlar ("tugunlar") orqali o'tishi uchun mo'ljallangan. Siz buyruq satrida tracert site_address buyrug'ini kiritish orqali ularning namunali ro'yxatini ko'rishingiz mumkin. Ushbu ro'yxatdagi birinchi internet provayderingiz yoki internetga ulangan Wi-Fi kirish nuqtasi egasi bo'ladi. Keyin boshqa qidiruv saytlar mavjud va faqat oxir-oqibat kerak bo'lgan sayt saqlanadigan server hisoblanadi. Agar sizning aloqaingiz shifrlangan bo'lmasa, ya'ni odatdagi HTTP protokoli yordamida amalga oshirilsa, siz va sayt o'rtasida bo'lgan har bir kishi uzatilgan ma'lumotlarni uzib qo'yishi va tahlil qilishi mumkin bo'ladi.

• 
  Android operatsion tizimida ishlovchi mobil qurilmalar Gmail, Google Docs, Maps va boshqa Google kompaniyasining xizmatlari bilan to‘liq ishlay oladi.
  
• 
  Android market hozirgi kunda eng zo‘r dasturiy ta‘minot Web-saytlaridan hisoblanadi va Android uchun juda ko‘p bepul dasturlar mavjud.
  
• 
  Android kommunikatorlari yordamida xohlagan mobil aloqa operatorini tanlash imkoniyati mavjud.
  
• 
  Android platformasi paydo bo‘lganiga uncha ko‘p vaqt bo‘lmagan bo‘lsa ham, u bir qancha imkoniyatlarni taqdim etadi va shunga yarasha Androidda ishlaydigan qurilmalarning narxi ham unchalik baland emas.
  
• 
  Android bu to‘liqligicha ochiq operatsion tizim hisoblanadi.
  
• 
  Android ko‘p jarayonli operatsion tizim, ya‘ni unda bir vaqtning o‘zida bir necha dasturlar ishlash imkoniyati mavjud.
  
• 
  Android qurilmalarini hammasida virtual klaviatura mavjud. Ba‘zi Android qurilmalarida ham virtual, ham haqiqiy klaviatura mavjud bo‘ladi.
  
• 
  Android operatsion tizimi faqatgina kommunikatorlarda emas, balki planshet kompyuterlar, netbuklar va boshqa gadjetlarda ham ishlay oladi.
  
• 
  Androidning imkoniyatlari, asosan, yosh va o’rta yoshli foydalanuvchilarga mo’ljallangan.
  

Mobil qurilmalar uchun zamonaviy operatsion sistemalar quyidagilardir: Android, iOS, Windows Phone, BlackBerry OS, CyanogenMod, Cyanogen OS, Fire OS, Flyme OS, Firefox OS, Sailfish OS, Tizen, Ubuntu Touch. Bugungi kunda ishlatilmayotgan va eskirgan operatsion sistemalar quyidagilardir: Symbian, Windows Mobile, Palm OS, webOS, Maemo, MeeGo, LiMo. So’nggi bir necha yillardan beri, mobil divayslar sanoati shunchalik ulkanlashib kettiki, Internetdan umumiy foydalanish va faollik bo’yicha hattoki kompyuterlar bozorini ham egallab bormoqda. Bu albatta mobil vositalardagi ustunlik, hamda ma‘lumotlar tarmog’i bo’yicha muntazam aloqa tezligi sababidandir. iOS (24-iyun, 2010-yilgacha - iPhone OS) - Amerika kompaniyasi Apple tomonidan ishlab chiqilgan va ishlab chiqarilgan smartfonlar, elektron planshetlar va ko’chma media qurilmalari uchun mobil operatsion sistemadir. Apple iOS mobil operatsion sistemasi bo’lib, Apple tomonidan MacOS sistemasi asosida yaratilgan. Avval iPhone nom olgan bu operatsion sistema 2010-yildan boshlab iOS deb nom olgan.
Shuning uchun oddiy ishni bajaring: "s" belgisini manzil satriga "http" ga qo'shing, shunda veb-sayt manzili "https: //" bilan boshlanadi. Shu tarzda siz trafik shifrlashni (SSL / TLS xavfsizlik qavati deb ataladigan) faollashtirasiz. Agar sayt HTTPS-ni qo'llab-quvvatlasa, bu unga ruxsat beradi. Va har safar azob chekmaslik uchun, brauzer plaginini o'rnating: tashrif buyurgan har bir veb-saytga shifrlashni majburan ishlatishga harakat qiladi.