Ayollar osmonning yarmini tutib turadi

Islohotlarga qaramay
Xitoyda islohotlar 1978-1979 yillarda qishloq joylardan boshlandi va mamlakat qiyofasi tubdan o'zgardi. Ko‘pchilik oilaviy fermer xo‘jaliklari, mikrofirma va kichik korxonalar rahbarlariga aylangan qishloqlar va kichik shaharlar ijtimoiy farovonlik va aholi turmush darajasini oshirish borasida ijobiy natijalarga erishdilar. Ammo bu natija hamma uchun bir xil emas edi.
Bugungi Xitoyda gender tengligi muammolari qanday? Ayollarning iqtisodiy faolligi yuqori (46% gacha) bo'lishiga qaramay, kam haq to'lanadigan va norasmiy kasblarda ishlashadi: kichik savdo, xizmat ko'rsatish sohasi yoki dehqonchilik kabi iqtisodiy sohalar. Yosh ayollarni, shuningdek, yetuk yoshdagi ayollarni ish bilan ta'minlash qisqartirilmoqda. Umuman olganda, ayollar erkaklar daromadining 70% ini olishadi. Eng dolzarb muammolar ichki migratsiya va qishloq ayollarining ahvoli hisoblanadi. Islohotlar millionlab odamlarni qo'zg'atdi – ichki muhojirlar soni 150 millionni tashkil etdi va migratsiya asosan iqtisodiy jihatdan orqada qolgan hududlardan rivojlangan hududlarga ko’chishi orqali sodir bo’ldi. Asosan erkaklar ko'chib ketishgan va ular konlarda yoki qurilish maydonchalarida ishlashgan. Islohotlar natijasida qishloqdagi ayollarning ulushi 65,5% ga yetdi. Ammo ular stress va psixologik muammolarni boshdan kechirdi, chunki endi ular nafaqat uy xo'jaligiga g'amxo'rlik qilishlari, bolalarni tarbiyalashlari, kasal va qariyalarga g'amxo'rlik qilishlari kerak edi, shuningdek, dalada ishlash, fermerlarning vazifalarini bajarish vazifalari ham bor edi. Qattiq jismoniy va psixologik holatlar ularning ruhiyatiga ta’sir ko’rsatdi. Savodsizlik (har 4 ayolning 3 tasi savodsiz) ularga muammolarni hal qilishda to’sqinlik qildi.
Ayollar biznes va boshqaruvda
Jahon amaliyoti isbotlaganidek, qashshoqlikni yengish va barqarorlikka erishish uchun ish o'rinlarini yaratish va insonlar hayotini yaxshilash lozim edi. Xitoyda so'nggi o'n yillik islohotlar ijobiy ta'sir ko'rsatdi. Ayollar ijtimoiy mavqeiga ega bo'lib, ularga tadbirkorlar jamoalariga qo’shilish imkoniyatiga ham ega bo’lishdi. Biroq, ayollar mahalliy tadbirkorlar umumiy sonining 20%ini tashkil etadi. Biznes hajmi qanchalik katta bo'lsa, unda ayollar soni shuncha kam: eng boy 500 kishi ro'yxatida Jang Yin xonim boshchiligida mamlakatda atigi 35 ayol bor.
Ayollar nafaqat rivojlanish yo'lidagi umumiy to'siqlarga, shuningdek, o'ziga xos gender to'siqlariga ham duch kelishdi. Rivojlangan mamalakatlarda bo'lgani kabi, rivojlanayotgan mamlakatlardagi stereotiplar va xurofotlar o'ziga ishongan va o'z boyligini yaratish yo'lida turgan mustaqil ayollarni qoralaydi. Bundan tashqari, ayollarga moddiy boyliklardan teng foydalanish imkoniyati to’liq berilmagan. Oilalarda vazifalarning teng taqsimlanmaganligi muvaffaqiyatli karyeraga to'sqinlik qildi.
Parlamentlararo Ittifoq reytingiga ko'ra, Xitoy dunyodagi ayollar vakili bo'yicha 50 o'rinni egallaydi. Milliy Assambleyada ular deputatlar umumiy sonining taxminan 20 %ini , ijro etuvchi hokimiyat sohasida 8% ni, vazirlik va bosh direktor darajasidagi lavozimlarning 13%ini ayollar egallaydi.
Bugungi kunda ayollarning aksariyati qishloq mehnatida band bo'lganligiga qaramay, ularning qishloqlarda ishtirok etishi 15% ni va faqat 1-2% hokimiyat tuzilmalarida rahbar xodim lavozimlarida ishlagan.