Azot almashinuvining oxirgi mahsulotlari. Siydikchil sintezi va chiqarilishining buzilishi. Алоҳида аминокислоталар алмашинуви ва наслий бузилишлари Reja

Kaliy, kalsiy va magniy ionlari – ko‘pchilik tekshiruvchilar
koptokcha filtratida bo‘lgan kaliy ionlarini barchasi nefron proksimal
qismida birlamchi siydikdan qayta so‘riladi deb hisoblaydilar. Distal
segmentda kaliy ionlarini sekretsiyasi yuz beradi. U asosan kaliy va
vodorod ionlarini almashinuvi bilan bog‘liqdir. Demak, organizmda
kaliyni kamayishi nordon siydikning ajralishi bilan boradi.
Ca2+vaMg2+ionlari buyrakdan kam miqdorda ajraladi. Organizmdanchiqarilishi kerak bo‘lgan Ca2+ va Mg

2+ ionlarini taxminan 30% siydikorqali ajratiladi. Ishqoriy yer metallarini asosiy qismi najas orqalichiqariladi.

Bikarbonatlar, fosfatlar va sulfatlar – siydikdagi bikarbonatlardori siydik pH ko‘rsatkichi bilan bog‘liqdir. pH 5,6 bo‘lganda siydikbilan 0,5 mmol/l, pH 6,6-6 mmol/l, pH 7,8-9,3 mmol/l bikarbonatlarajraladi. Bikarbonatlar miqdori alkalozda ko‘paysa, atsidozda –kamayadi. Odatda organizmdan chiqariladigan fosfatlarni 50% dankamroq miqdori chiqariladi. Atsidozda siydik bilan fosfatlarnichiqarilishi ortadi. Qalqonsimon old bezi giperfunksiyasida siydikdagifosfatlar miqdori ko‘payadi. Organizmga vitamin D qabul qilingandafosfatlarni siydik bilan chiqarilishi pasayadi.
Oltingugurt saqlovchi aminokislotalar – sistein, sistin va metionin
siydik sulfatlarini manbai hisoblanadi. Bu aminokislotalar to‘qimalarda
sulfat kislota ionlarini hosil qilib oksidlanadilar. Sutkalik siydik tarkibida
sulfatlarni umumiy miqdori 1,8 g dan (oltingugurtga hisoblaganda)
ortmaydi.
Ammiak – buyrakda ko‘p miqdorda saqlanuvchi glutaminaza
fermenti ishtirokida glutamindan ammiakni hosil bo‘lishini maxsus
mexanizmi mavjud. Ammiak siydik bilan ammoniy tuzlari sifatida
chiqariladi. Uni miqdori organizmdagi kislota – ishqor muvozanatini
aks etdiradi. Atsidozda ularni siydikdagi miqdori ko‘payadi, alkalozda
esa kamayadi. Buyraklarda glutamindan ammiak hosil bo‘lish jarayoni
buzilganda siydikda ammoniy tuzlarini miqdori past bo‘ladi.