B. B. Berkinov, Ye. A. Yarmolik, Q. Q. Quvnoqov

3.4. Prognoz hisob-kitoblarining realligini baholash va 
muqobil ssenariylarning istiqbolliligini tahlil qilish tamoyillari 
3.5. Model vositalarini ishlab chiqish va variantli 
prognozlarni amalga oshirishning yagona axborot bazasi. 
4. U yoki bu ssenariy oqibatlarini prognoz qilish uchun model 
vositalarini ishlab chiqish tamoyillari.  
 5. 2010-2012 yillarga mo’ljallangan O’zbekistonni iqtisodiy 
rivojlantirish modellarini shakllantirishda metodikani amalga oshirish 
misoli 
Xulosa 
1-ilova. Rivojlanishning muqobil strategiyalari sxemalari va 
qiyosiy tavsiflari 
2-ilova. Rivojlanishning muqobil ssenariylarini shakllantirish 
usullari, modellari va tartibotlari 
3-ilova. IMPI bo’linmalari uchun tarmoq va Funksional modellar 
tarkibi 
4-ilova. Ssenariy prognoz hisob-kitoblar yagona axborot bazasi 
indikatorlarining tarkibi 
5-ilova. Mavjud model vositalarining ta’rifi 
6-ilova. Ssenariy prognozlarining natijalari 
Qisqa 
va 
uzoq 
muddatli 
istiqbol 
uchun 
rivojlanish 
ssenariylarining o’ziga xos xususiyatlari: 
 Talab omillariga urg’u 
 Inqirozga qarshi choralar va modernizastiya qilish tarmoq 
dasturlarini amalga oshirish samaradorligidagi muqobilliklarni hisobga 
olish 
 Jahon inqirozining ikkinchi to’lqini muqobilliklari va xatarlarini 
hisobga olish 
Qisqa va uzoq muddatli istiqbol uchun rivojlanish ssenariylarining 
asosiy omillari: 
Bazaviy ssenariy (inerstion yoki konservativ): 
­ 
jahon iqtisodiyoti o’sishining beqarorligi; 

---

191 
­ 
so’nggi yillarda yuzaga kelgan qator mutanosibliklarning 
saqlanib turishi (yoki hatto kuchayishi); 
­ 
modernizastiya qilish tarmoq dasturlarini amalga oshirish 
samaradorligining yuzaga kelgan darajasi saqlanib turishi; 
­ 
iqtisodiyotda, 
shu 
jumladan 
davlat 
samarali 
mulkdor 
hisoblanmaydigan 
sohalarda 
davlat 
ishtiroki 
yuqori 
darajasiining saqlanib turishi.
Faol ssenariy: 
­ 
inqirozga qarshi choralar samaradorligini oshirish; 
­ 
erkinlashtirish jarayonlarini jadallashtirish (davlat tomonidan 
ortiqcha tartibga solinishini qisqartirish); 
­ 
modernizastiya qilish tarmoq dasturlarini amalga oshirish 
samaradorligini oshirish; 
­ 
joriy iqtisodiy siyosat parametrlarining uyg’unlik darajasini 
hamda biznes, davlat va aholi manfaatlarining uyg’unligini 
oshirish.
Uzoq muddatli istiqbol uchun rivojlanish ssenariylarining o’ziga xos 
xususiyatlari: 

Taklif omillariga urg’u. 

Innovastiyalarga e’tibor qaratgan holda o’sishning yangi 
(noan’anaviy) omillarini chuqur ishlab chiqish. 

Rivojlanish va makrotartibga solish strategiyasining ustuvor 
yo’nalishlaridagi muqobilliklarni hisobga olish. 

Demografik, yoqilg’i-energetika, iqlim, tabiiy va ekologik 
cheklovlarni hisobga olish.