B. G. Pürliýew, E. G. Rahmanowa, M. B. Meläýewa TÜrkmenistanyň ykdysadyýeti

2030-njy ýyla çenli döwür üçin harytlaryň zerur görnüşleriniň 
önümçiligi we eksporty
Harytlaryň ady
Baha kesme
çaklama döwri Ösüş depgini
2000
2010
2020
2030
2020 
2000-a
2030 
2000-a
Nebit, şol sanda gaz 
kondensat, mln t
7,2
9,8
23,4
66,6
3,3р
9,3р
şondan eksport, mln t 
1,7
1,9
Х
Х
Х
Х
Tebigy gaz, mlrd kub m
47,2
47,0
187,7 229,8
4р
4,9р
şondan eksport, mlrd 
kub m
33,6
22,6 148,4 179,9
4,4р
5,3р
Nebiti gaýtadan 
işlemek, mln t
4,9
…
12,7
30,4
2,6р
6,2р
Nebit önümleriniň 
eksporty, mln t
2,7
3,7
8,6
22,5
3,2 р
8,3р
Elektrik energiýasy, 
mlrd kWt∙sag
9,9
16,8
27,4
36,5
2,8р
3,7р
şondan eksport, mlrd 
kWt∙sag
0,9
2,1
Х
Х
Х
Х
Pagta-süýüm, müň t 
235,1 336,4 379,2 399,2
1,6р
1,7р
şondan eksport, müň t
213,2 240,0
Х
Х
Х
Х
Nah matalar, mln 
inedördül m
55,1 145,0
320
377
5,8р
6,8р
şondan eksport, mln 
inedördül m
19,6
109,1
Х
Х
Х
Х
Haly we haly önümleri, 
mln inedördül m
1,0
…
2,1
2,8
2,1р
2,8р
şondan eksport, müň 
inedördül m
19,3
3,0
Х
Х
Х
Х
Çeşmeler: (19, s.302, 310); (34, s.31-36); (35, s.109); (38, s.30,143).
Tebigy gaz bilen birlikde nebit, nebit önümleri, elektrik energiýasy, 
pagta süýümi, dokma we himiýa senagatynyň önümleri, gurluşyk mate­
riallary ýurdumyzyň eksportynyň wajyp ähmiýetli önümlerine öwrüler.

---

105
2020-nji ýylda we 2030-njy ýylda nebitiň, şol sanda gaz kon­
densatynyň öndürilýän möçberleri degişlilikde 23,4 we 66,6 mln ton­
na barabar bolar. Şunda 2000-nji ýyldaka garanyňda, 2020-nji ýylda 
ösüş depginleri 3,3 esse, 2030-njy ýylda bolsa 9,3 esse artar.
2030-njy ýyla çenli döwürde nebit önümleriniň eksporta ugradyl-
ýan möçberi 8,3 esse ýokarlanar we şol bir wagtyň özünde önümle­
riň görnüşleri diwersifikasiýa ediler. Galyberse-de, import boýunça 
getirilýän nebit önümleriniň belli bölegi öz ýurdumyzda öndürilýän 
önümler ekstraksion benzin we ýaglar bilen çalşyrylar.
Geljekde 2020-nji ýylda we 2030-njy ýylda elektrik energiýasy­
nyň öndürilýän möçberlerini, degişlilikde 27,4 we 36,5 mlrd kWt∙sag. 
ýetirmek arkaly onuň ýanaşyk ýerleşýän döwletlere eksport edil-
ýän möçberlerini artdyrmak göz öňünde tutulýar. Ösüş depginleri 
2000-nji ýyldaka garanyňda, 2020-nji ýylda 2,8 esse, 2030-njy ýylda 
bolsa 3,7 esse artar.
Pagta süýümi eksporta degişli wajyp serişde bolmagynda galýar. 
Şoňa görä-de, 2030-njy ýyla çenli döwürde pagta süýüminiň öndüril-
ýän möçberi 399,2 müň tonna ýetiriler, onuň ösüş depginleri bolsa 1,7 
esse artar. 2020-nji we 2030-njy ýyllarda nah matalaryň öndürilýän 
möçberleri, degişlilikde 320 we 377 mln inedördül metre barabar bo­
lar. 2020-nji ýylda ösüş depginleri, 2000-nji ýyldaky bilen deňeşdiri­
lende, 5,8 esse, 2030-njy ýylda 6,8 esse artar.
Himiýa senagatynda tehniki uglerod, natriniň sulfaty, bişofit, ýod 
we mineral dökünler eksport üçin niýetlenen önümler bolmagynda 
galar.
Eýýäm, ýakyn geljekde oba hojalyk önümleriniň öndürilýän 
möçberleri import boýunça etiň, süýdüň, kartoşkanyň we şekeriň ge­
tirilmeginden ýüz öwürmäge mümkinçilik berer.
Türkmenistanyň durmuş-ykdysady taýdan mundan beýläk-de 
ösdürilmegi, ýurdumyzyň dünýä bileleşigine goşulyşmagy daşary 
ykdysady aragatnaşyklaryň döwrebaplaşdyrylmagyny göz öňünde 
tut ýar, munuň özi aşakda görkezilen kadalar bilen şertlendirilendir.