B. I. Ibraximov, X. A. Tashxodjayev

51-rasm.
IK kollektor toki I0 yuklamadan oqayotgan tokka teng bo‘lib, UKE
potensialga bog‘liq bo‘lmagan holda IE — emitter tokiga bog‘liqdir.
Agar IE = const bo‘lsa, UKE ning o‘zgarishi ishchi nuqtaning
xarakteristikada siljishiga olib keladi. O‘zgarmas tok I0 = IK uchun
tranzistorning qarshiligi rmp = UKE/IC — bo‘lib, bu bir necha W ni tashkil
qiladi. Agar IE = const bo‘lsa, ishchi nuqtaning chiqish xarakteristikasida
surilishi kollektor kuchlanishiga bog‘liq bo‘ladi. Tokning o‘zgaruvchan
tashkil etuvchisi uchun bo‘lib, bir necha kW ni tashkil qiladi. I = const
ushlash uchun sxemada katta doimiy vaqtga ega bo‘lgan R1C1 elementlar
zanjiri ulangan bo‘lishi kerak. Bunda IE = UC1/R1 bo‘lib, to‘liq bir davrda
bu kattalik o‘zgarmaydi. Ammo sxemada R1 ning mavjudligi sxemaning
FIK ni 20% ga kamaytiradi.
Muayyan siljish holatiga mo‘ljallangan filtrlarda (51-a rasm) yuklama
kuchlanishi Uyuk harorat va yuklamadan oqadigan tok o‘zgarganda o‘zgaradi.
Avtomatik siljish holatiga mo‘ljallangan filtrlarda bu o‘zgarish o‘z-o‘zidan
bartaraf etiladi, ya’ni chiqishdagi o‘zgarish ta’siri manfiy teskari bog‘lanish
orqali amalga oshadi (R2 kirishga ta’sir o‘tkazadi), ammo siliqlash
koeffitsiyenti kamayadi.
Sxemadagi C2 sig‘im esa pulsatsiyani yana ham kamaytirish uchun
ishlatiladi.
Tranzistorli emitterli filtrlarning (EF) 52-a rasmda bir zvenoligi, 52-b
rasmda ikki zvenoligi keltirilgan va ular KF tranzistorli filtrlarga nisbatan
52
quyidagi yutuqlarga ega: kirish qarshiligi kam (1 W dan kam); avtomatik
siljitish holati bazada ishlatilganda muhit haroratining o‘zgarishi sxemaga
o‘z ta’sirini o‘tkazmaydi.
Bu filtrlarda KF filtrlarga nisbatan C2 kondensator olib tashlangan, bu
esa qsil aytarlik oshirmaydi. R1 qarshilikning FIK ning oshirishga olib
keladi.
Yuklamaning tranzistor bilan parallel ulangan turi (53-rasm) kam
kuchlanishli va ko‘p tokli sxemalarda filtr sifatida ishlatiladi.
Bu filtrlarda yuklamaga parallel ulangan tranzistor LC filtrlardagi C
bilan ketma-ket ulangan. Bu filtrlar chiqishdagi kuchlanish orqali boshqariladi.
Shuning uchun uning xarakteristikasi tashqi muhit ta’siriga kam
beriluvchandir.