B. I. Ibraximov, X. A. Tashxodjayev

50-rasm.
50
Bu yerda wt tarmoq burchak chastotasi. Odatda, sig‘imlar filtr sifatida
ishlatilganda elektrolitik sig‘im ishlatiladi. Sig‘imni ishchi kuchlanishi
yuklama kuchlanishidan 1,5 baravar katta bo‘lishi kerak. Filtr elementlarining
kattaligini aniqlash quydagicha olib boriladi: avvaliga Cf tallanadi
va yuqoridagi fo‘rmulalar orqali Lf hisoblanadi.
Silliqlash koeffitsentini oshirish uchun A — shakldagi filtrlarni qo‘shib
ulash orqali p shakldagi yoki ko‘p zvenoli filtrlar hosil qilinadi. (50-d rasm).
Ikki zvenoli filtrlar uchun silliqlash koeffitsenti quydagicha aniqlanadi.
q = q1.q2 .
LC filtrlarining induktivligida o‘zgarmas kuchlanishning kam ta’siriga
berilishi, bu filtrlarning yuklamasi katta to‘kli qurilmalarda ishlatilishiga
asos bo‘ldi ammo induktivlikdagi temir o‘zakning katta hajmliligidan qatiy
nazar, temir o‘zak atrofida hosil bo‘lgan magnit maydiniga nozik
qurilmalarga ta’siri sezilarli bo‘ldi.
RC filtrlarda 50-e, f rasmlar bu kamchiliklar bo‘lmaydi. Bu filtrlar LC
filtrlarga nisbatan ham arzon, ham ihcham bo‘lib kam tokli to‘g‘rilagichlarda
(10—15 mA) va silliqlash koeffitsenti katta bo‘lgan to‘g‘rilagichlarda
ishlatiladi. Chunki u filtrlardagi Rf aktiv qarshilikda to‘g‘rilanganda
kuchlanishning o‘zgaruvchan, ham o‘zgarmas tashkil etuvchilari kamayadi.
Filtr elementlarining kattaligi quydagi fo‘rmula orqali aniqlanadi:
1,5 106
f f
t
q
mf
R C . . = .
Rf quydagi fo‘rmuladan aniqlanadi:
P = I 2
0.Rf .
Bu yerda: I0 — to‘g‘rilangan tok.
4.2. AKTIV FILTRLAR
Aktiv filtrlarda induktivlik yoki aktiv qarshilig vazifasini transistor
bajaradi. Bu hildagi filtrlarda silliqlovchi koeffitsent yuklama tokiga bog‘liq
bo‘lmagan holda LC filtrlariga nisbatan hajmi kichik bo‘ladi. Bu yutuqlar
bilan bir qatorda aktiv filtrlarni kamchiliklar ham mavjud, haroratni
o‘zgarishi tranzistrning parametriga salbiy tasir etadi.
Tranzistorli filtrlarning ishlash prinsipi shundan iboratki, tranzistrni
o‘zgaruvchan tokka nisbatan qarshiligi ayrim holatlarda tranzistorning
o‘zgarmas tokka nisbatan qarshiligidan ko‘p marta katta bo‘ladi.
51
Filtrda kuchlanishni siljishi avtomatik yoki muayyan holatga mo‘ljalangan
ravishda boshqariladi.
51-a rasmda muayyan va 51-b rasmda avtomatik siljish holatiga
mo‘ljallangan kollektorli filtrlar KF keltirilgan.
a) b)