B ibragimov, M. Ibragimov

Hakamlarning imo-ishoralari 
1. Ikki ochko 
(bir ochko - bir 
2. 3 ochkoli to’p 
tashlashga urinish 
3. Muvaffaqiyatli 
bajarilgan 3 ochkoli 

---

213 
barmoq) 
Panja harakati orqali 
ko’tarish va tushirish 
3 barmoq ko’rsatiladi
(katta, ko’rsatkich, 
o’rta) 
to’p 
3 barmoq ko’rsatiladi 
(katta, ko’rsatkich, 
o’rta) 
4. Tashlangan to’p 
hisoblanmaydi, o’yin 
harakati 
hisoblanmaydi 
Gavda oldida 
qo’llarni yozish 
5. Soatni to’xtatish 
yoki o’yin soatini 
ishga solmaslik 
Kaft ko’tariladi, 
barmoqlar birga 
6. O’yin vaqti ishga 
tushirilsin 
Ochiq kaftli qo’l 
bilan yuqoriga va 
pastga 
harakatlantirish 
7. O’yinchini 
almashtirish 
Ko’krak oldida 
qo’llarni chalishtirish 
8. O’yinda talab qilib 
olingan tanaffus 
Kaft va barmoq “t” 
hosil qiladi 
9. To’p bilan 
harakatlanayotganda 
qoida buzilishi 
Ikkala qo’l mushtini 
o’zaro aylantirish
10. To’pni noto’g’ri 
olib yurish 
11. 3 soniya 
qoidasining buzilishi 
12. To’pni ushlab 
qolish 

---

214 
Qo’llarni tepaga-
pastga 
harakatlantirish 
Qo’lni oysimon 
harakatlantirish 
Kaftni oldinga yarim 
doira shaklida 
aylantirish 
 
13. 5 soniya yoki 10 
soniya qoidasining 
buzilishi 
10 soniya uchun 2 
qo’l ishlatiladi 
14. To’pning orqa 
zonaga qaytarilishi 
Barmoqni burib 
ko’rsatish 
15. Oyoq bilan 
ataylab o’ynash 
Barmoq bilan oyoq 
ko’rsatiladi 
16. 30 soniya 
qoidasining buzilishi 
Barmoqlar yelkaga 
tegadi 
17. 30 soniyani 
yangidan hisoblash 
Barmoqni aylantirish 
18. Bahsli to’p 
Katta barmoqlar 
ko’tariladi 

---

215 
19. Fol paytida 
soatlarni to’xtatish 
Qo’l musht qilib 
siqilgan, kaft bel 
darajasida qoida 
buzgan o’yinchi 
tomonga 
yo’naltirilgan 
20. Jarima to’plarisiz 
belgilangan shaxsiy 
fol 
Barmoq yon chiziq 
tomonni ko’rsatadi 
21. Qoida buzuvchini 
belgilash uchun
O’yinchi raqamini 
ko’rsatish 
22. Ushlab qolish 
Bilakni siqib ushlash 
23. To’psiz itarib 
yuborish yoki 
to’qnashish 
Itarib yuborishni 
imo-ishora bilan 
ko’rsatish 
24. Qo’llar bilan 
noto’g’ri o’ynash
Panja bilan bilakni 
urish 
25. Qurshab olish 
(hujumda va 
himoyada) 
26. Tirsaklarni 
haddan tashqari 
yozib yuborish 
Tirsaklarni yonga va 
27. To’pli 
o’yinchining raqib 
bilan to’qnashishi 
(zo’ravonlik qilib 
o’tish) 

---

216 
Ikkala qo’l bilan 
orqaga 
harakatlantirish
Ochiq kaftga musht 
bilan urish 
 
5.7. Musobaqalarni tashkil qilish va o’tkazish. Musobaqalarning ahamiyati 
Sport musobaqalari sportchilarning malakalarini oshirishda katta ahamiyatga 
ega. Ular jismoniy, texnik, taktik, ruhiy, funksional tayyorgarliklarni aniqlashga va 
takomillashtirishga yordam beradi hamda qilinayotgan mehnatni natijasini 
ko’rsatadi. 
To’g’ri va yaxshi tashkil qilingan musobaqalar katta tarbiyaviy ahamiyatga 
ega, chunki musobaqalar faqat jismoniy sifatlargagina (kuchlilik, chidamlilik, 
tezkorlik va egiluvchanlik) emas, balki ruhiy-psixologik sifatlarga ham katta ta’sir 
ko’rsatadi. Musobaqa davrida sportchilarning tashkilotchilik, o’zini tuta bilishlik, 
jamoa maqsadini o’z maqsadidan yuqori qo’ya olishlik kabi yana bir qancha 
sifatlari ham takomillashadi. 
Musobaqalarda 
qatnashuvchilar 
avvalombor, 
tajriba 
almashadilar, 
murabbiylar esa yangi trenirovka usullarini sinovdan o’tkazish imkoniyatiga ega 
bo’ladilar. Shuningdek, sport musobaqalari sport turlarini targ’ib qilishning eng 
yaxshi va hammabop shakllaridan hisoblanadi. 
 
5.8. Musobaqalarning turlari 
Musobaqalar qo’yilgan vazifalargagina qarab: birinchiliklar yoki 
chempionatlar, 
kubok 
musobaqalari, 
qisqartirilgan, 
baravarlashtirilgan, 
klassifikasiya va saralash musobaqalari, match va o’rtoqlik uchrashuvlar kabi 
turlarga bo’linadi. 
Birinchiliklar yoki chempionatlar eng katta musobaqalardan bo’lib, ularda 
kollektiv, tuman, shahar, respublika chempioni degan faxriy unvon beriladi. Ular 
yilda bir marta o’tkaziladi. Birinchilik g’oliblari oltin, kumush va bronza medallari 
bilan mukofotlanadilar. 

---

217 
Kubok musobaqalari “yutkazgan chiqib ketish” prinsipida o’tkaziladi. Bu 
musobaqalar ko’p vaqt talab qilmaydi va ko’p qatnashuvchilarni jalb qilish 
imkonini beradi. 
Qisqartirilgan musobaqalar (blis turnirlar)da ko’p jamoalar qatnashganlari 
holda bir kunda o’tkaziladi. Buning uchun o’yin vaqti 30 daqiqagacha 
qisqartiriladi. Bunday musobaqalar mavsumning ochilishiga yoki bayramlarga 
bag’ishlab o’tkaziladi. 
Baravarlashtirilgan musobaqalar tayyorgarligi har xil bo’lgan jamoalar 
orasida o’tkaziladi. Jamoalarning qiziqishini saqlab qolish uchun kuchsizroq 
jamoaga oldindan yoki uchrashuv tamom bo’lgandan so’ng qo’shimcha ochkolar 
beriladi.