B. K. Sattorov 00 Moliyaviy risklar nazariyasi

Daromadlilikning real stavkasi, nominal foiz stavkasi va in-flatsiya darajasining nisbati aks etgan umumiy formula quyidagi ko‘rinishga ega:

	1		+in
1 +	= 1		+id
yoki, mos ravishda,	in-id
=
	1 +id

bu yerda: ir – daromadlilikning real stavkasi; in – nominal foiz stavkasi;
id - inflatsiya darajasi.
(6.2.6)
(6.2.7)

Investor kiritgan har 100 so‘mga bir yildan so‘ng 108 so‘m oladi. Biroq bir yil avval 100 so‘mni tashkil etgan iste’mol savatchasi bu davr mobaynida 105 so‘mga teng bo‘ldi. Joriy davrda sotib olish mumkin bo‘lgan iste’mol savati tovarlariga qo‘llagan holda in-vestorning 108 so‘mi qanday real qiymatga ega bo‘ladi? Bu savolga javob berish uchun, 108 so‘mni kelgusidagi iste’mol savati narxiga bo‘lish kerak bo‘ladi, ya’ni 108 so‘m : 105 so‘m = 1,02857 so‘m. Shunday qilib, xarid qilinmagan har bir iste’mol savati o‘rniga o‘zingiz investitsiya qilgan kapitalingiz uchun bir yildan so‘ng 1,02857 ekvivalentdagi savatni olasiz. Shunga ko‘ra, daromadlilikning real stavkasi yillik 2,857 %ni tashkil etadi.


E’tibor bering, nominal ko‘rinishda ishonchli bo‘lgan, belgilangan daromadi bo‘lgan instrument real ko‘rinishda ma’lum darajada risk tashaydi. Misol uchun, faraz qilaylik, bank omonatchilarga risksiz dollarli yillik 8%li foiz stavkasini taklif qilmoqda. Ayni vaqtda kelajakdagi inflatsiya darajasi avvaldan noma’lumligi sababli, real ko‘rinishda pulni ushbu bank hisob raqamiga qo‘yish riskli bo‘ladi.


Agar taxmin qilinayotgan inflatsiya darajasi yillik 5%ni tashkil etsa, daromadlilikning kutilayotgan real stavkasi yillik 2,857% bo‘ladi. Agarda inflatsiya darajasi 5%dan yuqori bo‘lsa, daromadlilikning real stavkasi yillik 2,857%dan kam bo‘ladi.