B. K. Sattorov 00 Moliyaviy risklar nazariyasi

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI


OLIY VA OʻRTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

Sh.Q. Fozilchayev, N.G„.Xidirov

MOLIYAVIY RISKLAR


NAZARIYASI
O„zbekiston Respublikasi oliy va

o„rta maxsus ta‟lim vazirligi tomonidan o„quv qo„llanma sifatida tavsiya etilgan

Toshkent

2019

UO„K: 0000000

KBK: 00000
Taqrizchilar: i.f.d., prof. T.S.Malikov; i.f.n., dots. B.K.Sattorov

• 
  00 Moliyaviy risklar nazariyasi: O„quv qo„llanma / Sh.Q.Fozil-chayev, N.G„.Xidirov; O„zbekiston Respublikasi Oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi. – T.: “Iqtisod-Moliya”, 2019. - 240 b.
  

O„quv qo„llanma iqtisodiyot ta‟lim sohasining “Moliya” ba-kalavriat ta‟lim yo„nalishi o„quv rejasidagi “Moliyaviy risklar nazariyasi” fani o„quv dasturi asosida yaratilgan bo„lib, unda moliyaviy risklarni boshqarishni nazariy asoslari, moliyaviy risklarni turlari va xususiyatlari, risklarni tasniflanishi zamonaviy ta‟lim texnologiyalariga asoslangan holda yoritilgan.

O„quv qo„llanmada moliyaviy risklarni mohiyati, bozor risklari, kredit riski, valuta riski, foiz va inflatsiya riski, investitsiya risklari, aktivlar riski, moliyaviy risklarni baholashga doir nazariy qarashlar, amaliy tajribalar, risklarni sug„urtalash, diversifi-katsiyalash hamda hejirlash bo„yicha xalqaro tajribalar, davlat va korporativ tuzilmalar faoliyatida risklarni boshqarish imkoniyatlari ulubiy-amaliy jihatdan o„rganilgan hamda amaliy ma‟lumotlarga tayangan holda tizimlashtirilgan.

Qo„llanma iqtisodiy yo„nalishdagi oliy o„quv yurtlarining tala-balari, magistrantlari, ilmiy xodimlari, professor-o„qituvchilari va moliyaviy risklar nazariyasi masalalari bilan qiziquvchi barcha o„quvchilarga mo„ljallangan.

ISBN 978-9943-13-000-0

© Sh.Q. Fozilchayev, N.G„. Xidirov, 2019 © “IQTISOD-MOLIYA”, 2019


KIRISH


Insoniyatning yer yuzida paydo bo‘lishi tarixiga nazar tashlansa, moliya sohasi odamlar o‘rtasidagi boyliklarni natural tovar sifatida maqsadli va o‘zaro manfaatli tarzda oddiy almashinuvi jarayonidan boshlangan. Hozirga kelib bozor alohida o‘z nazariyasiga va faoliyat mexanizmiga ega, yuqori darajada tartiblashgan murakkab infratuzil-ma shaklida namoyon bo‘luvchi dinamik muhitga aylangan bo‘lib, zamonaviy iqtisodiyot rivojini obyektiv belgilaydi. Bozorning dinamik muhit ekanligi unda tovarlar hajmi va ularning bahosi vaqt birligi ichida talab hamda taklif asosida uzluksiz jarayon sifatida o‘zgarib borib shakllanishi bilan belgilanadi.


O‘zbekiston Respublikasida iqtisodiyotni erkinlashtirish va iqtisodiy islohatlarni chuqurlashtirishda davlat moliyasi va uning tarkibiy qismi bo‘lgan moliyaviy risklari alohida o‘rin egallaydi. Har qanday xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyati va ularning moliyaviy operatsiyalari bevosita turli risklar bilan bog‘liqdir. Davlat, korxona va tashkilotlar, tijorat banklari, sug‘urta kompaniyalar faoliyatida bir

• 
  birlari bilan iqtisodiy aloqalar o‘rnatish vaqtida vujudga keladigan risklar darajasi muhim rol o‘ynaydi. Shu sababli xo‘jalik yurituvchi subyektlar biron bir subyekt bilan iqtisodiy aloqa o‘rnatishdan oldin eng avvalo bu subyekt faoliyatidagi riskli holatlarni o‘rganishga intiladi. “Moliyaviy risklar nazariyasi” fanini chuqur o‘rganish xo‘jalik yurituvchi subyektlarning faoliyatida vujudga keladigan risklarni aniqlash, tahlil qilish va to‘g‘ri qarorlar qabul qilishda muhim rol o‘ynaydi. Shuning uchun ushbu o‘quv qo‘llanma “Moliyaviy risklar nazariyasi” fanini o‘rganishda muhim sanaladi.
  

Iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish, xususiy mulk huquqini himoya qilish va uning ustuvor mavqeini yanada kuchay-tirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik rivojini rag‘batlantirishga qaratilgan institutsional va tarkibiy islohotlarni davom ettirish maqsadida belgilangan vazifalardan biri korporativ boshqaruvning

3