B. S. Axrarov

Masalaning qo‘yilishi: Yakka tartibdagi brokerlar faoliyati haqida hisobot tuziladi (6.2-jadval). Jadvalni quyidagi namuna bo‘yicha to'ldiring. Zarar ko'rsatkichi bor yacheykalar ma’lu- motlarini qizil rangda, ularning fonini och havo rangda, shrifti ko'rinishini полужирный rejimida belgilang. Foyda ko‘rsatkichi 1000 birlikdan yuqori bo‘lgan qiymatlar shrifti qalinligi полу­жирный курсив rejimida, rangi to‘q yashil, foni och pushti rang bilan belgilansin.
6.2-jadval

Aksiya sotish
Em i tent	Broker	Aksiyalar soni	Sotib olish kursi	Joriy kurs	Foyda/ Zarar
Hamkorbank ATB ’	Aliyev U.M.	400	151,8	165	5280
Kapitalbank ATB	Daminov A.T.	150	10000	11000	150000
Olmaliq KMK	Jalilov A.U.	130	185	175	-1300
AT Aloqabank	Jumanov I.K.	600	137,5	137,5	0
Hamkorbank ATB	Saidov B.S.	35	175	185	350
Hamkorbank ATB	Aliyev U.M.	45	175	185	450
Kapitalbank ATB	Raimov N.K.	250	500	555	13750
Hamkorbank ATB	Saidov B.S.	330	175	185	3300
Olmaliq KMK	Olimov B.F.	135	225	230	675
Olmaliq KMK	Jalilov A.U.	125	225	238	1625
Kapitalbank ATB	Raimov N.K.	40	10000	11000	40000
Kapitalbank ATB	Raimov N.K.	130	500	555	7150
AT Aloqabank	Jumanov I.K.	255	385	410	6375

Masalani yechish tartibi:

1. 
   MS Excel dasturini ishga tushiring va ishchi kitobni Mashqlar.xlsx nomi bilan saqlang.
   
2. 
   Yangi list (varaq) yorlig‘i ustida sichqoncha chap tugmasini ikki marta ketma-ket bosing va varaq nomini Aksiyani sotish deb qayta nomlang.
   
3. 
   Al yacheykasiga jadvalning Aksiya sotish matnini kiriting va Enter klavishasini bosing.
   
4. 
   2-satrdagi A2-F2 yacheykalariga mos ravishda “Emitent”, “Broker”, “Aksiyalar soni”, “Sotib olish kursi”, “Joriy kurs”, “Foyda/Zarar” ustun nomlari ma’lumotlarini kiriting.
   
5. 
   3-satrdan boshlab mos yacheykalarni 2- jadvalda berilgan ma’lumotlar asosida to‘ldiring
   
6. 
   A1:F1 yacheykalarini belgiiang va Формат ячейки muloqot oynasini oching. Oynaning Выравнивание bandida По горизонтали va По вертикали maydonlari uchun По центру qiymatini o‘rnating. Отображение bo‘limida Объединение ячеек maydoniga bayroqcha о‘mating.
   
7. 
   “Формат ячейки” muloqot oynasining Шрифт bandida shrift o‘lchamini o‘matish uchun Размер: maydoniga 16 qiymatini, Начертание: maydoniga Полужирный qiymatini o‘rnating.
   
8. 
   A2:F2 yacheykalar diapazonini belgiiang va shu belgilangan maydon ustida sichqonni o‘ng tugmasini bosing. Ochilgan kontekst menyu ro‘yxatidan Формат ячеек buyrug‘ini bajaring. Формат ячеек muloqot oynasining Выравнивание bandida По горизонтали va По вертикали maydonlari uchun По центру qiymatini o‘mating. Отображение bo‘limida Переносить по словам maydoniga bayroqcha o‘mating.
   
9. 
   Шрифт bandida Размер: maydoniga 14 qiymatini, Начертание: maydoni uchun Полужирный qiymatini o‘mating va OK tugmasini bosing.
   
10. 
    A1-F2 diapazonni belgiiang. Главная lentasi Шрифт panelida joylashgan Я* ’ Цвет заливки tugmasini bosib, diapazon ichini sariq rang bilan to‘ldiring.
    
11. 
    Al: F15 diapazonini belgiiang. Menyuning Главная bandidagi Шрифт panelida ^ш" (Границы) tugmasi o‘ng tomonida joylashgan ’ tugmani bosing. Ochilgan pastlab chiquvchi ro⁴yxatdan Все границы buying⁴ ini bajaring.
    
12. 
    2-satrdagi qaysi ustunlar kengligiga jadval sarlavhalari sig⁴masa, o‘sha ustunlar kengliklarini o⁴zgartiring.
    
13. 
    Hosil qilingan jadval format! sizga ma’qulmi, ko⁴ring-chi? Файл - Печать buyruqlarini bajarib, ochilgan oynada jadval ko⁴rinishi kuzating.
    
14. 
    F3:F15 diapazonini belgilang. Главная lentasining Сти­ли bandida joylashgan Условное форматирование tugmasini bosing. Pastlab chiquvchi ro‘yxatdan Управление правилами buyrug⁴ ini bajaring.
    
15. 
    Ochilgan Диспетчер правил условного формати­рования muloqot oynasida Создать првавило tugmasini bosing (6.16-rasm).
    

6.16-rasm. Диспетчер правил условного форматирования muloqot oynasi.

16. 
    Создание правила форматирования muloqot oynasida Форматировать только ячейки, которые содержат bandini tanlang.
    
17. 
    Oynaning Измените описание правило bo⁴limida ikkinchi maydonga меньше или равно qiymatini, uchinchi maydonga 0 qiymatini o'mating va Формат tugmasini bosing Формат ячеек muloqot oynasi ochiladi.
    
18. 
    Oynaning Шрифт bandida Цвет: maydoniga qizil Начертание: maydoniga полужирный qiymatini o'mating Заливка bandida ® (och havo rang) rejimini tanlab, OK tugmasin bosing va yana bir marta OK tugmasini bosing.
    

6.17-rasm. Создание правила форматирования muloqot
oynasi.

19. 
    Создать правило tugmasini bosing.
    
20. 
    Создание правила форматирования muloqot oynasida Форматировать только ячейки, которые содержат bandini tanlang (6.17-rasm).
    

21.Oynaning Измените описание правило bo'limida ikkinchi maydonga Больше qiymatini, uchinchi maydonga 1000 qiymatini o'rnating va Формат tugmasini bosing. Формат ячеек muloqot oynasi ochiladi.
22.Oynaning Шрифт bandida Цвет: maydoniga to'q yashil, Начертание: maydoniga полужирный курсив qiymatini o'mating. Заливка bandida E (och havo pushti rang) rejimini tanlab, OK tugmasini bosing va yana bir marta OK tugmasini bosing.

23. 
    Natijada 6.18-rasmda tasvirlangan oyna ochiladi.
    

6.18-rasm.

Ushbu oynada Применить tugmasini bosing. Belgilangan yacheykalar mos qoidalar bo‘yicha formatlanadi.

23. 
    Mashqlar.xlsx ishchi kitobini saqlab qo‘ying.
    

2. 
   mashq. Formulalardan foydalanish
   

MS Excel jadval protsessorida hisoblashlar formulalar yordamida amalga oshiriladi. Formulalar matematik operatsiyalar belgilari bilan bog‘langan sonli konstantalar, yacheykalar, havolalar va MS Excel funksiyalami saqlashi mumkin. Qavslar bajaradigan amallami standart tartibini o‘zgartirish imkoniyatini beradi. Agar yacheyka formula saqlasa, u holda mazkur formula bo‘yicha hisob- langan natija ishchi varaqda aks etadi. Agar formula saqlanayotgan yacheyka faollashtirilsa, строка формул satrida namoyon bo‘ladi.
Formulani kiritish (=) barobar belgisi bilan boshlanishi zarur. Formula havolalar saqlashi mumkin, ya’ni boshqa formulalar adre- sini. Bu holda mazkur yacheykalar ichidagi hisoblashlar bu formula bilan bog‘liq yacheykaga ham tegishli bo‘ladi. Formula hisob- lashlardagi natija boshqa yacheykadagi songa bog‘liqligini bildiradi. Shunday qilib, formula saqlaydigan yacheyka bog‘liq hisoblanadi. Ya’ni formula saqlaydigan yacheyka qiymati, havola ko‘rsatadigan yacheykadagi qiymat o‘zgarishi bilan qayta hisoblanib ko‘riladi.
Yacheykaga havolani ikki yo‘lda berish mumkin: terib kiri­tish yo‘li va ishchi varaqdagi yacheykaga ko‘rsatish yo'li bilan. Birinchi holatda, hisoblanadigan yacheyka ustida havola kiritiladi, bu yo‘lda xatolar yuz berishi mumkin, ikkinchi yo‘lda kerakli yacheykaga sichqon yordamida ko‘rsatiladi.
Avvaldan aytilganidek, formuladagi yacheykaga adres nisbiy deb ko'riladi. Bu quyidagini bildiradi, agar havola adreslari formulalarini nusxalari hosil qilinsa, berilgan yacheykaga nisbatan nusxalardagi formulalar ham mos ravishda o‘zgaradi. Misol uchun:B2 yacheykasida Al yacheykasiga havola bo‘lsin. Shunday qilib, havola bitta yacheyka chapga va bir yacheyka yuqoriga bog‘langandir. Agar formulani boshqa bir yacheykaga nusxasi ko‘chirilsa, u holda mavjud nisbiy havolaga ko‘rsatish saqlanadi. Ya’ni mashq uchun E27 yacheykaga nusxasini ko'chirsangiz, havola bir yacheyka chap va bir yacheyka yuqoridagi D26 yacheykasiga ko'rsatadi.
Absolyut adreslashda esa havola adresi nusxa ko‘chirganda ham o‘zgarmaydi. Formulani tahrirlashda adreslashni usulini o‘zgartirish uchun havolali yacheykani belgilab, F4 klavishasini bosing. Absolyut adreslardan foydalanuvchi yacheyka nomeri oldida $ belgisi turishi kerak. F4 klavishasi bosilsa, turli havola variantlari taklif etiladi.