B. S. Axrarov

Diagrammani joylashtirish. Menyuning Конструктор bandi Расположение panelida joylashgan Переместить диаграмму tugmasini bosib, diagrammani uchta joydan biriga joylashtirish mumkin. Diagrammani ma’lumotlari joylashgan varaqning o‘ziga joylashtirish, joriy ishchi kitobining biror varag‘iga joylashtirish yoki diagramma uchun ishchi kitobidagi alohida yangi varaqqa joylashtirish mumkin. Bulardan birini tanlab Готово tugmasi bosiladi.
Masalaning qo‘yilishi: Quyidagi funksiyaning grafigini quring:
y=j+Sin (Л-у),
bunda x e [-1, 1], h=0.1.
Masalani yechish tartibi:
Berilgan funksiyaning grafigini qurish uchun argument x ning 0 va 1 oraliqda ma’lum miqdordagi qiymatlari bilan bu qiymatlarga mos funksiya qiymatlarini hosil qilishimiz lozim. Buning uchun x ning 1-qiymati - 1 ga to oxirgi qiymat 1 ga yetguncha h-0.1 qadam qo'shib boramiz. Natijadax ning -1, -0.9, ...,0.9. 1 qiymatlari hosil bo‘ladi. Bu qiymatlar у fiinksiyaga qo'yilsa, y(-l),y(-0.9),.y(0.9), y(l) qiymatlar hosil bo‘Iadi.

1. 
   MS Excel dasturini ishga tushirib, Mashqlar.xlsx ishchi kitobini oching.
   
2. 
   Ishchi kitobida yangi varaq qo‘shing va uni Funksiya deb nomlang.
   

3. 
   Funksiya grafigini hosil qilamiz Al yacheykasiga x bclgisini. Bl yacheykasiga у belgisini kiritib, ulami yacheykaning о ‘ rtasiga joylashtiramiz.
   
4. 
   x ning qiymatlari arifmetik progressiya hadlarini tashkil etgani uchun ulami hosil qilishning ikki usulidan birini qo‘llaymiz:
   

1. 
   usul. Avtoto ‘Idirish usulidan foydalanish. A2 va A3 yacheykalarga x ning 1- va 2-qiymatlarini kiritamiz. Sichqoncha yordamida A2 va A3 yacheykalami belgilab, ko‘rsatkichni A3 yacheykaning quyi o‘ng qismida joylashgan avtoto⁴Idirish markeri ustiga olib boramiz. Marker ustida + belgisi hosil bo‘lgach, sichqoncha chap tugmasini bosib turgan holda kerakli sonlar hosil bo‘lguncha pastga qarab suramiz (6.28-rasm).
   

<■-
гА'ПЗГт
' - ;

* ' SfJ . ■ • ■

28. 
    rasm. Yacheykalami arifmetik progressiya bo‘yicha
    to‘Idirish (1-usul).
    

2. 
   usul. Progressiya asosida avtoto‘Idirish. A2 yacheykaga x ning 1-qiymati - 1 kiritilib, Главная, Заполнить, Прогрессия buyruqlar ketma-ketligi bosiladi. Natijada 6.29-rasmdagi Прогрес­сия muloqot oynasi ochiladi:
   

29. 
    rasm.”Yacheyka!arni arifrnetik progressiya bo‘yicha to‘ldirish
    (2-usul).
    

Oynaning Расположение bo‘limidan по столбцам, Тип bo‘limidan Арифметическая bandlari belgilanib, Шаг maydoniga 0,1, Предельное значение maydoniga oxirgi qiymat - 1 kiritilib, OK tugmasi bosiladi.

3. 
   В ustunda funksiya qiymatlarini hosil qilamiz. Buning uchun B2 yacheykaka =A2/3+SIN(nH()*A2/3)^A2 formulani kiritib, Enter tugmasini bosamiz.
   
4. 
   B2 yacheyka quyi o‘ng chegarasi ustida sichqonchaning chap tugmasini bosib, qo‘yib yubormasdan, B12 yacheykagacha surib boramiz. Natijada argument qiymatlari bilan birga funksiya qiymatlari ham hosil bo‘ladi (6.30-rasm).
   

30. 
    rasm. Argument va funksiya qiymatlari.
    
3. 
   Endi funksiya grafigini quramiz. A1:B12 diapazonni belgilab (Al va Bl yacheykalar ham A2:B12 maydonga qo‘shib beJgilanishi lozim, aks holda A va В ustundagi qiymatlar asosida 2 ta funksiya grafigi hosil bo'ladi), menyuning Вставка bandidagi Диаграммы panelida joylashgan Точечная tugmasini bosib, pastlab chiquvchi ro‘yxatdan diagrammaning Точечная c гладкими кривыми turini tanlaymiz. Natijada diagrammaning grafik ko‘rinishi ishchi varaqda hosil bo‘lasi (6.31-rasm).