B. T. Musayev, K. R. Aliyeva, B. Narimanov O‘zbekiston respublikasining konstitutsiyaviy huquqi darslik toshkent – 2019

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar

1. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi haqida nimalarni bilasiz?

2. Hukumatni shakllantirish tartibi haqida gapirib bering.

3. O'zbekiston Respublikasi Bosh vazirini muddatidan oldin lavozimidan ozod qilish tartibi haqida nimalarni bilasiz?

4. Vazirlar Mahkamasi Rayosati vakolatlari haqida so`zlab bering.

XIV mavzu. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti

§ 5. O‘zbekistonda Prezidentlik institutini vujudga kelishi va rivojlanishi
O‘zbekistonda Prezidentlik institutini vujudga kelishi ham O‘zbekistoning mustaqilligi bilan bog‘liq va taraqqiyoti kafolatlaridan hisoblanadi.

Yodda tuting!

1990-yil mart oyida O‘zbekiston sobiq ittifoqdagi respublikalari orasida birinchi bo‘lib, Prezidentlik lavozimi – institutini o‘rnatildi. 1991-yil dekabr oyida O‘zbekiston Birinchi Prezidenti I.Karimov umumxalq tomonidan, muqobillik asosida Prezident etib saylandi.

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi O‘zbekistonning davlat suvereniteti mustahkamladi va Davlat boshlig‘i sifatida Prezident belgilandi va Konstitutsiyada Prezidentni saylash, Prezident nomzodiga qo‘yiladigan talablar, Prezident vazifasi va vakolatlari belgilab qo‘yildi. O‘zbekiston Prezidentiga taalluqli asosiy masalalar Konstitutsiyaning “O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti” degan XIX bobida mustahkamlandi. Unda Prezident davlat va ijroiya hokimiyat boshlig‘i degan qoida bilan bir qatorda, Prezident bir vaqtning o‘zida Vazirlar Mahkamasini ham Raisi degan qoida o‘rnatildi. O‘tish davrida ayniqsa ijroni ta'minlashda bu to‘g‘ri yo‘l edi.

2007-yil 11-aprelda “Davlat boshqaruvini yangilash va yanada demokratlashtirish hamda mamlakatni modernizatsiya qilishda siyosiy partiyalarning rolini kuchaytirish to‘g‘risida”gi qonun va Konstitutsiyaning 89-moddasi, 93-moddasi 15 bandi” 102-moddasi ikkinchi qismiga kiritilgan o‘zgarishlar Prezident maqomiga ham sezilarli ta'sir qildi. O‘zgarishlar asosida Prezident ijro hokimiyatiga boshchilik qiliishi bekor bo‘lib, Prezident davlat boshlig‘idir va davlat hokimiyati organlarining kelishilgan holda faoliyat yuritishini hamda hamkorligini ta'minlaydi degan qoida kiritildi.

2011-yil 12-dekabrdagi konstitutsiyaga o‘zgartirish kiritish to‘g‘risidagi qonunga asosan Prezident vakolat muddati yetti yildan besh yilga o‘zgartirildi. Bu demokratik talablari, jahon tajribasiga mos bo‘ldi.