Badiiy asar matnidan fonetik xodisaga uchgragan so`zlar uchragan gaplarni topish va to`plash


Download 68.93 Kb.
bet9/19
Sana13.02.2023
Hajmi68.93 Kb.
#1194785
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   19
Bog'liq
BADIIY ASAR MATNIDAN FONETIK XODISAGA UCHGRAGAN SO

SINONIM SO`ZLAR
Sinonimlar (qadimgi yunoncha: σύν va ὄνυμα — bir nomli) — bir umumiy maʼnoga ega boʻlgan (denotativ maʼnosi bir xil), qoʻshimcha (konnotativ) maʼnosi (ekspressiv,) uslubiy va boshqa munosabat kabilarni ifodalovchi xususiyatlari) bilan oʻzaro farqlanadigan til birliklari — soʻz, ibora, sintaktik birlik va boshqa, boshqatdan, qayta, qaytadan, yangidan, yana, takror kabi soʻzlari sinonim soʻzlar hisoblanadi.
Til birliklari bir xil maʼnoga ega boʻlish hodisasi sinonimiya deyiladi. Bu hodisa qanday til birliklariga xosligiga qarab, lugaviy (leksik) sinonimiya, frazeologik sinonimiya, sintaktik sinonimiya kabilarga boʻlinadi. Oʻzaro sinonim bulgan suzlar guruhi Sinonimlar qatorch deyiladi. Sinonimlar qatori 2va undan ortiq suzdan tashkil topadi. Mas, buloq — chashma Sinonim qatori 2 suzdan, yuz—aft— bashara — bet... Sinonim qatori esa kup suzlardan tuzilgan. Kup maʼnoli suzlar muayyan maʼnosi yoki maʼnolari bilan bir yoki birdan ortiq Sinonim qatoriga kirishi mumkin. Mas, bitirmoq soʻzi bir maʼnosi bilan tugatmoq, tugallamoq, tamomlamoq... soʻzlari qatoriga, boshqa maʼnosi bilan ado qilmoq, yoʻqotmoq, yoʻq qilmoq so'zlari qatoriga kiradi.
Sinonimlar qatoridagi bir suz bosh so'z (asosiy so'z) hisoblanadi. Bosh soʻz, odatda, hozirgi adabiy tilga mansubligi, emotsional boʻyoq, uslubga koʻra betarafligi va sh. k. xususiyatlari bilan shu qatordagi boshqa soʻzlardan farqlanadi hamda xuddi shu xususiyatlariga koʻra tilda boshqalariga nisbatan keng quotlanadi. Mas, chiroyli, goʻzal, husnli, husndor, xushroʻy, koʻhli, zebo, suluv, sohibjamol... Sinonim qatorida chiroyli soʻzi shunday belgilarga ega va bosh soʻz hisoblanadi. Qolgan soʻzlar esa har biri oʻziga xos belgixususiyati bilan boshqalaridan farqlanadi: goʻzal soʻzi belgini kuchli (yuqori) daraja bilan ifodalaydi; barno, zebo soʻzlari koʻproq kitobiy uslubga ega, suluv soʻzi esa nisbatan kam qoʻllanadi va h.k. Nutqda sinonimlarning har biridan ularga xos belgi, xususiyatlarni hisobga olgan holda foydalanish muhim ahamiyatga ega.
Sinonimlar tilshunoslikka tegishli. Yunon tilidan tarjima qilinganda, u sinonimga o'xshaydi (bir so'z). Sinonim lug'at dunyoqarashingizni kengaytirish, maqola, hikoyani rang-barang va qiziqarli qilish imkonini beradi. Sinonimlar turlicha eshitiladi, lekin bir xil ma'noga ega. Ular bir xil uslubda bo'lishlari shart emas. Bular oddiy yoki so'zlashuv janridagi so'zlar, oddiy va she'riy versiya (masalan, qizil - qizil / qirmizi) bo'lishi mumkin.
Tezda sinonim toping
Semantik ma'no jihatidan mos so'zlarni tanlash qobiliyati tajribali jurnalist uchun ham, maktab o'quvchisi uchun ham foydali bo'ladi. Shuningdek, nasrda, jurnalistikada o‘zini sinab ko‘rmoqchi bo‘lganlar uchun. So'zning sinonimi matndagi takrorlashlardan, ko'p sonli bir xil so'zlardan xalos bo'lishga yordam beradi. Bu jumlalar qurishning aqlli usuli. Har qanday so'z uchun leksik ma'noga yaqin bo'lgan atamalarni tanlashingiz mumkin. Bu nutq xatolarining oldini oladi. Matn aniqroq va mantiqiy bo'ladi.
Sinonim lug'at
Bizning onlayn resursimiz so'z boyligini kengaytirishga yordam beradi. Qulay navigatsiya qulay qidiruv uchun mo'ljallangan. Quyidagi shaklga so'z kiriting, mos sinonimlar ro'yxati paydo bo'ladi. Ular farq qiladi:
- ob'ektlar bo'yicha (masalan, ilmoq, ilmoq);
- ijtimoiy baholash;
- nutq uslubi bo'yicha;
- etimologiyasi bo'yicha;
- ko'chma ma'noda.
Endi kerakli so'zni topish uchun kutubxonaga borish yoki ma'lumotlar hajmini saralash shart emas. Biz zamonaviy ma'lumotlar bazasini to'pladik, har qanday tashrif buyuruvchiga bepul. Maktab o'quv dasturini eslab, miyangizni chalg'itmang, ishdagi hamkasblaringizni, tanishlaringizni qiynamang. Bir soniya ichida keng qamrovli ma'lumotlar taqdim etiladi. Ijtimoiy tarmoqlarda repost qilish mamnuniyat bilan qabul qilinadi. Rus tili eng qiyin fan. Rus tilida 200 mingdan ortiq so'z mavjud. Hissiy rangga ega bo'lmagan monoton iboralarni unuting. Adabiy tajribalarda qatnashing.

Download 68.93 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling