- Qanchalar erta ikkiyuzlamachilik qila olardi,
- Umid tuting, hasad qiling
- ishonmaslik, ishontirish
- G'amgin bo'lib ko'rinmoq, zaiflashmoq,
- Mag'rur va itoatkor bo'ling
- Diqqatli yoki befarq!
- Qanchalar sukut saqladi,
- Qanchalar fasohatli
- Samimiy maktublarda
- beparvo!
- (A.S. Pushkin)
Shu bilan birga, predikativ vazifani bajaradigan sifatlarning qisqa shakllariga ustunlik beriladi. - Shu bilan birga, predikativ vazifani bajaradigan sifatlarning qisqa shakllariga ustunlik beriladi.
- Ozbek tilida tabiat rasmlarini qayta yaratishda ranglarning boy palitrasini tashkil etuvchi sifatlarning o'ziga xos semantik qatori aniqlangan. Masalan, oyning ishqiy mazmundagi yorug‘ligi ko‘pincha sifatlar yordamida chiziladi: rangpar, ko‘k, kumush, kumush, oyna, limon, sariq, sust, sirli, sharpali, sirli. Oydin kechaning real (ko‘pincha kichraytirilgan) rasmini tasvirlash uchun boshqa sifatlar qo‘llaniladi: [oy] katta, ulkan, yumaloq, qizil, qizil, qon-qizil; qarang .: Oyning diski, ulkan, qon-qizil, park daraxtlari orqasida ko'tarildi (Kupr.). ha
Shu bilan birga, yozuvchilarning badiiy matnda tabiatni tasvirlashda sifatlardan voz kechishlari muallifning metaforik bo‘g‘inga istehzoli munosabatini, manzarani “deromantizatsiya”ga intilishini namoyon etuvchi o‘ziga xos stilistik vositaga aylanishi mumkin. Bu usul, masalan, M. Gorkiyning "Qasos" hikoyasida amalga oshiriladi: Bulbullar va oy, soyalar, gullar hidi - bularning barchasi mavjud edi va yo'lda kerak bo'lganidan ancha ko'p miqdorda edi. O‘quvchi bu iborani beixtiyor hikoyaning boshidagi manzara chizmasi bilan qiyoslaydi (Bu daryo va uning qirg‘oqlari bo‘ylab qamishlar, uning ortida esa qorong‘u, yam-yashil daraxtlar juda go‘zal, ajoyib, do‘stona oy nurida cho‘milgan...): muallif sifat-epitetlarni qo‘llashdan bosh tortish “chiroyli so‘z”ning yolg‘onligiga norozilik ifodasi sifatida qaraladi. - Shu bilan birga, yozuvchilarning badiiy matnda tabiatni tasvirlashda sifatlardan voz kechishlari muallifning metaforik bo‘g‘inga istehzoli munosabatini, manzarani “deromantizatsiya”ga intilishini namoyon etuvchi o‘ziga xos stilistik vositaga aylanishi mumkin. Bu usul, masalan, M. Gorkiyning "Qasos" hikoyasida amalga oshiriladi: Bulbullar va oy, soyalar, gullar hidi - bularning barchasi mavjud edi va yo'lda kerak bo'lganidan ancha ko'p miqdorda edi. O‘quvchi bu iborani beixtiyor hikoyaning boshidagi manzara chizmasi bilan qiyoslaydi (Bu daryo va uning qirg‘oqlari bo‘ylab qamishlar, uning ortida esa qorong‘u, yam-yashil daraxtlar juda go‘zal, ajoyib, do‘stona oy nurida cho‘milgan...): muallif sifat-epitetlarni qo‘llashdan bosh tortish “chiroyli so‘z”ning yolg‘onligiga norozilik ifodasi sifatida qaraladi.
- Sifatning morfologiyaning ekspressiv resurslar tizimidagi uslubiy ma’nosi uni boshqa gap bo‘laklari bilan solishtirganda alohida o‘ringa qo‘yadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
