- Agar ikkita sistemani bir-biriga tegizilsa, har ikkala sistemaning holati o’zgaradi. Ma’lum vaqtdan so’ng shunday holat yuz beradiki, bunda sistemalarda o;zgarish ro’y bermaydi ( muvozanat qaror topadi).
- Masalan: haroratlari bir-biridan farq qiladigan ikki jism sovuq suv va qizdirilgan metall bir-biriga tegizilsa, suv isib, metall soviy boshlaydi. Birozdan so’ng ularning ikkalasi bir xil haroratga ega bo’ladi va issiqlik muvozanati yuzaga keladi.
Termodinamikaning nolinchi qonuni - Issiqlik muvozanati bir necha jismlar orasida ham yuzaga keladi. Uchta – A,B,D sistemani ko’rilganda tajriba shuni ko’rsatadiki, A va B sistemalar D sistema muvozanatda bo’lishsa, ular o’zaro ham issiqlik muvozanatda bo’ladi. Bu emperik fakt termodinamikaning nolinchi qonuni deb yuritiladi. Buni 1931 yilda R.Fauler ta’riflagan.”0” qonun termodinamikaning to’rtinchi postulati bo’lib, u 18 asr o’rtalarida D.Blek termometrni kashf etgandan so’ng ta’riflanadi. Bu qonunni termik muvozanat qonuni deb ham yuritiladi.
Q = U + A Bu yerda Q - sistemaning issiqligi U - ichki energiyaning ortishi: U = U2 - U1 A - tashqi ta’sirlar ostida bajariladigan ish miqdori Agar ish faqat hajm o’zgarishi hisobiga borsa A = P V unda: Q = U + P V Termodinamikaning ikkinchi qonuni - Termodinamikaning ikkinchi qonuni. Bu qonunning bir nechta shakllari mavjud bo'lib, ularning eng soddasi Klauzius ta'rifini keltiramiz.
Issiqlik miqdori o'z-o'zidan past temperaturali jismdan yuqori temperaturali jismga o'tmaydi. - Plank ta'rifi ham e'tiborga molik: tabiatda issiqlik miqdori tolaligicha ishga aylanadigan jarayon bo'lishi mumkin emas.
- Karno ta'rifi javob beradi: ideal issiqlik mashinasining foydali ish koeffitsiyenti issiqlik beruvchi va issiqlik oluvchilarning tempraraturalari bilangina aniqlanadi.
- Termodinamikaning ikkinchi qonuni esa issiqlik miqdori faqat issiq jismdan sovuq jismga o 'z-o 'zidan o 'tishi mumkin, teskarisi uchun esa qo 'shimcha bajarish zarur deb ta'kidlaydi
Termodinamikaning ikkinchi qonuni Klauziusning ta’rifi: «Issiqlik o’z-o’zidan sovuq jismdan issiq jismga o’ta olmaydi» Termodinamik ehtimollikning logarifmlangan qiymati entropiya deyiladi: S = k lgW tartibsizligi funcsiyasi k - Bolsman doimiysi Termodinamikaning ikkinchi qonuni O’zgarmas harorat - izotermik jarayonda: ΔS = Q/T; J/(K.mol) yoki Q = TΔS Q = ΔU + PΔV ga qo’ysak - TΔS = ΔU + PΔV P = const bo’lsa ish bajarilmaydi: PΔV = 0, unda Ubog’l. = TS G = H - Ubog’l. = H - TS Bu yerda: Ubog’l. - bog’langan (ish sarflamay tarqaladigan) energiya qismi G - erkin yoki Gibbs energiyasi (foydali ish uchun sarflanadigan energiya qismi). E’tiboringiz uchun rahmat!
Do'stlaringiz bilan baham: |