Bajardi: Mamaroziqov Muzaffar Tekshirdi: Mardiyev Ulug’bek Toshkent 2022 Mundarija

24. Simmetrik blokli shiftlar uchun differensial kriptoanaliz usuli(amaliy)

Simmetrik kriptotizimlarda maʼlumotni shifrlashda va deshifrlashda yagona kalitdan foydalaniladi.• Simmetrik kriptotizimlar ikki katta guruhgaajratiladi:– Simmetrik oqimli shifrlar;– Simmetrik blokl shifrlar.• Simmetrik kriptotizimlar uchun quyidagi belgilashlar oʻrinli:Ochiq matn 𝑃𝑃 ni simmetrik kalit 𝐾𝐾 bilan shifrlash: 𝑪𝑪 = 𝑬𝑬 𝑷𝑷, 𝑲𝑲 .– Shifrmatn 𝐶𝐶 ni simmetrik kalit 𝐾𝐾 bilan deshifrlash: 𝐏𝐏 =𝑫𝑫 𝑪𝑪, 𝑲𝑲 .Bundan tashqari, simmetrik oqimli shifrlash, blokli shifrlarga qaraganda, kichik qurilmalarda amalga oshirilish imkoniyatiga ega. Takroriy amalga oshiriluvchi blokli shifrlash ochiq matnni cheklangan uzunlikdagi bloklarga ajratadi va shifrmatnning cheklangan uzunlikdagi bloklarini hosil qiladi. Aksariyat blokli simmetrik shifrlar loyihasida, shifrmatn - ochiq matnni funksiya 𝐹𝐹 orqali biror miqdordagi raundlar soni davomida takroran bajarish natijasida olinadi. Oldingi raunddan chiqqan natija va kalit 𝐾𝐾 ga asoslangan 𝐹𝐹 funksiya – raund funksiyasi deb nomlanadi. Bunday nomlanishiga asosiy sabab, uni ko’plab raundlar davomida bajarilishidir. Blokli simmetrik shifrlarni yaratishdagi asosiy maqsad – bu xavfsizlik va samaradorlikga erishish. Xavfsiz yoki samarali bo’lgan blokli shifrlarni yaratish murakkab muammo emas. Biroq, ham xavfsiz ham samarali bo’lgan simmetrik blokli shifrlarni yaratish – san’at. DES blokli shifrlash algoritmi 1999 yilgacha AQSHda standart shifrlash algoritmlari sifatida ishlatib kelingan. 1974 yildan Amerika qo‘shma shtatlarining standart shifrlash algoritmi sifatida qabul qilingan DES shifrlash algoritmi quyidagi : - kalit uzunligining kichigligi, ya’ni 56 bit bo‘lib, uning 128 bitdan kichikligi; - S-blok akslantirishlarining differensial kriptotahlil usuliga bardoshsizligi va boshqa sabablarga ko‘ra eskirgan deb sanaladi. Ayniqsa 1999 yilda DES shifrlash algoritmi yordamida shifrlangan maьlumotning Internet tarmog‘iga ulangan 300 ta paralel kompyuter tomonidan 24 soat davomida ochilishi haqidagi ma’lumotning tasdiqlanishi bundan keyin mazkur standart algoritmi yordamida ma’lumotlarni kriptografik muhofaza qilish masalasini qaytadan ko‘rib chiqish va yangi standart qabul qilish zaruratini keltirib chiqardi.