Bajardi: Mamaroziqov Muzaffar Tekshirdi: Mardiyev Ulug’bek Toshkent 2022 Mundarija

28.Ijtimoiy injineriyada xafsizlik muommolari.
Himoyalangan operatsion tizim tushunchasi. Axborotni himoyalashning aksariyat dasturiy vositalari tatbiqiy dasturlardir. Ularni bajarish uchun operatsion tizim (OT) tomonidan madadlash talab etiladi. Operatsion tizim ishlaydigan muhit ishonchli hisoblash bazasi deb yuritiladi. Ishonchli hisoblash bazasi operatsion tizimning, dasturlarning, tarmoq resurslarining, fizik himoyalash vositalarining, hatto tashikiliy muolajalarning axborot himoyasini taʼminlovchi elementlarning toʻliq toʻplamini oʻz ichiga oladi. Bularning ichida eng asosiysi himoyalangan operatsion tizim hisoblanadi.Operatsion tizim himoyalangan hisoblanadi, agar u tahdidlarning asosiy sinfidan himoyalanish vositalariga ega boʻlsa. Himoyalangan operatsion tizim tarkibida foydalanuvchilarning OT resurslaridan foydalanishlarini cheklovchi vositalar, hamda operatsion tizim bilan ishlashni boshlagan foydalanuvchilarning haqiqiyligini tekshirish vositalari boʻlishi shart. Undan tashqari himoyalangan OT operatsion tizimni tasodifan yoki atayin ishdan chiqarishga qarshi taʼsir vositalariga ega boʻlishi shart. Agar operatsion tizim barcha tahdidlardan emas, balki bir qancha taxdidlardangina himoyalanishni koʻzda tutsa, bunday qisman himoyalangan deb yuritiladi.
29.Buyumlar Internetida xavfsizlik muommolari.
Buyumlar interneti (Things Internet) – bu elektron qurilmalarni masofadan turib boshqarish jarayoni hisoblahadi va bu hozirgi kunda ham rivojlanib bormoqda.
AWS IoT Device Defender - bu sizning IoT qurilmalaringiz parkini himoya qilishga yordam beradigan toʻliq boshqariladigan xizmat. AWS IoT Device Defender sizning IoT konfiguratsiyalaringizni xavfsizlikning eng yaxshi amaliyotlaridan chetga chiqmasligiga ishonch hosil qilish uchun doimiy ravishda tekshiradi. Konfiguratsiya - bu qurilmalar bir-biri bilan va bulut bilan bog'langanda ma'lumot xavfsizligini ta'minlash uchun siz o'rnatgan texnik boshqaruv elementlari to'plami. AWS IoT Device Defender qurilma identifikatorini taʼminlash, qurilmalarni autentifikatsiya qilish va avtorizatsiya qilish hamda qurilma maʼlumotlarini shifrlash kabi IoT konfiguratsiyalarini saqlash va qoʻllashni osonlashtiradi. AWS IoT Device Defender qurilmalaringizdagi IoT konfiguratsiyalarini xavfsizlikning oldindan belgilangan eng yaxshi amaliyotlari toʻplamiga nisbatan doimiy ravishda tekshiradi. AWS IoT Device Defender agar IoT konfiguratsiyasida xavfsizlikka xavf tugʻdirishi mumkin boʻlgan boʻshliqlar mavjud boʻlsa, masalan, identifikatsiya sertifikatlari bir nechta qurilmalarda baham koʻrilsa yoki AWS IoT Core’ga ulanishga urinayotgan identifikatsiya sertifikati bekor qilingan qurilmada ogohlantirish yuboradi. AWS IoT Device Defender shuningdek, qurilmalar va AWS IoT Core xavfsizlik koʻrsatkichlarini har bir qurilma uchun mos xatti-harakat sifatida belgilaganingizdan chetga chiqish uchun doimiy ravishda kuzatib borish imkonini beradi. Agar biror narsa noto‘g‘ri ko‘rinsa, AWS IoT Device Defender muammoni bartaraf etish uchun chora ko‘rishingiz uchun ogohlantirish yuboradi. Masalan, chiquvchi trafikdagi tirbandliklar qurilmaning DDoS hujumida ishtirok etayotganligini ko'rsatishi mumkin. AWS IoT Greengrass va Amazon FreeRTOS AWS IoT Device Defender bilan avtomatik ravishda birlashadi va baholash uchun qurilmalardan xavfsizlik koʻrsatkichlarini taqdim etadi. AWS IoT Device Defender AWS IoT Console, Amazon CloudWatch va Amazon SNS’ga ogohlantirishlar yuborishi mumkin. Agar ogohlantirish asosida biror chora koʻrishingiz zarurligini aniqlasangiz, xavfsizlikni tuzatish kabi engillashtiruvchi harakatlarni bajarish uchun AWS IoT Device Management’dan foydalanishingiz mumkin.