Bajardi: Mamaroziqov Muzaffar Tekshirdi: Mardiyev Ulug’bek Toshkent 2022 Mundarija

3.Gibrid shifrlash usulida ma’lumotlarni shifrlash.
Simmetrik kalitli kriptotizimdan foydalanilganda kriptografik himoyalangan axborot almashinuvini istagan ikkala foydalanuvchi umumiy maxfiy kalitga ega bo‘lishlari lozim. Bu foydalanuvchilar umumiy kalitni aloqa kanali bo‘yicha xavfsiz almashishlari lozim. Agar foydalanuvchilar kalitni teztez o‘zgartirib tursalar, kalitni yetkazish jiddiy muammoga aylanadi. Bu muammoni yechish uchun quyidagi ikkita asosiy usul qo‘llaniladi:
1.Simmetrik kriptotizimning maxfiy kalitini himoyalash uchun ochiq kalitli nosimmetrik kriptotizimdan foydalanish;
2.Diffi-Xellmanning kalitlarni ochiq taqsimlash tizimidan foydalanish.
Birinchi usul simmetrik va nosimmetrik kalitli kombinatsiyalangan kriptotizim doirasida amalga oshiriladi.Bunday yondashishda simmetrik kriptotizim dastlabki ochiq matnni shifrlash va uzatishda ishlatilsa, ochiq kalitli kriptotizim faqat simmetrik kriptotizimning maxfiy kalitini shifrlash, uzatish va ochishda ishlatiladi. Shifrlashning bunday kombinatsiyalangan (gibrid) usuli ochiq kalitli kriptotizimning yuqori maxfiyligi bilan maxfiy kalitli simmetrik kriptotizimning yuqori tezkorligining uyg‘unlashishiga olib keladi.Kombinatsiyalangan usul bo’yicha xabarni shifrlash sxemasi Faraz qilaylik, A foydalanuvchi M xabarni V foydalanuvchiga himoyalangan tarzda uzatish uchun shifrlashning kombinatsiyalangan usulidan foydalanmoqchi. Unda foydalanuvchilarning harakatlari quyidagicha bo‘ladi.Foydalanuvchi A ning harakatlari:
1.Simmetrik seans maxfiy kalit KS ni yaratadi (masalan, tasodifiy tarzda generatsiyalaydi).
2.Xabar M ni simmetrik seans maxfiy kalit KS da shifrlaydi.
3.Maxfiy seans kalit KS ni foydalanuvchi (xabar qabul qiluvchi) ning ochiq kaliti KV da hifrlaydi.
4.Foydalanuvchi V adresiga aloqaning ochiq kanali bo‘yicha shifrlangan xabar M ni shifrlangan seans kaliti KS bilan birgalikda uzatadi.
4. Axborot butunligini ta’minlovchi algoritmlar
Ma’lumotlar butunligini Hash algoritmlar ta’minlaydi.Xeshlash algoritmlari-bu ma'lum bir kirishdan sobit uzunlikdagi natijani (Xash yoki Xash qiymati) hosil qiluvchi funktsiyalar. Xash qiymati asl ma'lumotlarning qisqacha mazmuni. Masalan; misol uchun, agar siz endi uning mazmunini o'qib ham ega emas, bir nuqtaga crumpling tutish qog'oz hujjat, deb o'ylayman. Boshlang'ich ma'lumotlar nima ekanligini bilmasdan asl ma'lumotni tiklash deyarli (nazariy jihatdan) mumkin emas.